Ach Lieve Tijd 4: Zeven eeuwen Hoorn,
zijn bewoners en hun scheepvaart

Onder redactie van J.M. Baltus, W.A. Braasem, W.F.M. Brieffies, A. de Graaf, K. Hazelzet, J.P.H. van der Knaap, D.C. van der Maarel, V.J. Nobel, H.W. Saaltink en R.J. Spruit.
Tekst: R. de Knegt.

Voor de ontwikkeling van Hoorn was de ligging van de stad van beslissende betekenis. Hoorn was een marktcentrum voor het omringende Westfriese land en had een veilige haven voor de scheepvaart. In de ruime baai voor de stad waren schepen redelijk beschut tegen onstuimige weersgesteldheden en konden zij voor anker gaan. In 1341 werd buiten de zeedijk al de Nieuwendam aangelegd als los- en laadplaats voor schepen.
Toen Hoorn in 1356 stadsrechten kreeg en daardoor economische zelfstandig werd, konden handel en scheepvaart zich gaan ontplooien. De Zuiderzee was in die tijd al een van de drukst bevaren wateren van Europa. Hoornse schippers vervoerden haring en agrarische produkten naar Frankrijk en Portugal. In havens aan de Oostzee en in Noorwegen haalden zij graan en hout. Een deel van dat hout werd weer gebruikt in de scheepsbouw.
In het begin van de roerige zestiende eeuw werd de Hoornse haven vergroot, uitgediept en versterkt met muren en torens. De in 1532 gebouwde Hoofdtoren is daar een restant van.
Tijdens de opstand van de Nederlandse gewesten tegen de Spaanse koning koos Hoorn in 1572 voor de prins van Oranje. Dat had grote politieke en economische gevolgen, want Amsterdam bleef voorlopig nog Spaansgezind en in 1573 werd Haarlem door de Spanjaarden heroverd. Daarmee werd het Noorderkwartier afgesneden van de rest van Holland.

De Admiraliteit

Nadat de Hollandse geuzenvloot de Spaanse zeemacht een gevoelige nederlaag had toegebracht, was het Noorderkwartier gedwongen zelf zijn belangen te verdedigen, temeer omdat een groot deel van Holland aanvankelijk nog in Spaanse handen was. De Westfriese steden rustten daarom zelf een leger en een oorlogsvloot uit.

Gezicht op de haven met een driemaster, getekend door P. Blauw. Links is het lichtbaken aan de haveningang te zien (WFM).