Ach Lieve Tijd 1: Zeven eeuwen Hoorn,
zijn bewoners en hun rijke verleden

De Westerpoort in de 18de eeuw. Deze poort stond aan het einde van het Breed bij de Westerdijk. Passagiers van de trekschuiten op Purmerend en Alkmaar kwamen door deze poort de stad binnen (WFM).

Versterking van de grafelijke macht zocht hij vooral in een verbetering van de waterbeheersing. Die was van oudsher per buurtschap georganiseerd. Al deze kleine instellingen voegde hij te zamen tot regionale hoogheemraadschappen. Nu konden met gezamenlijke inspanning dijken worden opgeworpen, afwateringssloten worden gegraven, sluizen worden gebouwd en wegen worden aangelegd. Ook de Westfriese boeren hadden van deze grafelijke maatregelen veel profijt. Dank zij de betere waterbeheersing werd hun land uitstekend geschikt voor landbouw en veeteelt. Het duurde dan ook niet lang of West-Friesland produceerde een overvloed aan zuivelprodukten.

Het zegel van de Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, een bestuursorgaan waarin de zeven steden boven het IJ vertegenwoordigd waren. De heren vergaderden in het huidige Westfries Museum waarop dit wapen ook te zien is (WFM).

De Gouw

Dat van de vele Westfriese dorpen juist Hoorn zich kon ontwikkelen tot een belangrijke stad, dankte het vooral aan zijn gunstige ligging. Hoorn lag op de plaats waar de Westfriese zeedijk een knik maakte. De naam Hoorn is daar waarschijnlijk van afgeleid, want ‘horn’ is een oud woord, dat hoek betekende. De kust vormde er een natuurlijke baai waar zeeschepen voor anker konden gaan. In die bocht van de Westfriese zeedijk lag een sluis om het water van een kleine waterloop, de Gouw, in zee te lozen. Bovendien kwam hier een landweg op de dijk uit. Dit kruispunt van land- en waterwegen, waar goederen konden worden overgeslagen voor verder transport, was een aantrekkelijke vestigingsplaats voor handelaars en ambachtslieden.

Het oudst bekende zegel van Hoorn, uit 1361. Het toont alleen de jachthoorn. Pas na de Hervorming werd de eenhoorn er als wapendrager aan toegevoegd (AWG).

De sluis is reeds lang verdwenen, maar de oude structuur is nog steeds in de stadsplattegrond terug te vinden. De dijk kunnen we herkennen in het Oost en het West, de landweg in het Noord, dat zich buiten de stad als Keern voortzet. Het later grotendeels overkluisde watertje de Gouw stroomde via Nieuwland, Gouw, Nieuwstraat en Kerkstraat naar de dijk en vervolgde waarschijnlijk buitendijks via de beide Havenstegen en de Nieuwendam zijn weg naar zee.

Op deze kaart is de Noorderpoort geheel rechts te zien. Links bij de eenhoorn de Nieuwe en Oude Oosterpoort. Aan de kaden worden tientallen schepen geladen en gelost. Aan de Rode Steen, als een spin in haar web, ligt het raadhuis. Zo was Hoorn rond 1630 (WFM).