Balkschilderingen

Schilderwerk in de Noorderkerk

In vergelijking met de periode van voor 1984 is het schilderwerk (vooral gewelf) van de Noorderkerk nogal veranderd.
De kerk is "warmer" geworden nu in het gewelf ook versieringen zijn aangebracht.

Het ligt in de bedoeling dat de firma Polman ook een viertal balken gaat voorzien van een wingerd-symbool. Op de ribben van het gewelf wordt een banderol geschilderd.
Onder oude verflagen werden nog sporen aangetroffen van situaties zoals die eerder in de Noorderkerk voorkwamen. Het laatste beeld dateert van de restauratie van 1936-1938. Toen werd het beeld bevestigd van de eenvoudige, sobere kerkruimte zonder versiering. Onderzoek heeft echter aangetoond, dat de kerk in het verleden ook heel anders beschilderd is geweest. Zo werden uit het midden van de 18e eeuw blauw-groene en crème-bruine kleuren teruggevonden. Ook werden in de vlakken van het gewelf nog stukken teruggevonden van bijbelse voorstellingen.
In de afgelopen eeuwen is er veel gebeurd met de kerken. Hoewel heel vaak niet geboekstaafd, is er toch veel te reconstrueren aan de hand van 'vondsten'.

Hierover architect J. Witte: Laten we alsjeblieft niet denken dat het nu aangebrachte schilderwerk alleen maar versiering is. Je hebt enige verbeeldingskracht nodig om te begrijpen dat er wel wat meer aan de hand is. Je moet je proberen in te leven in de tijd dat de kerk gebouwd werd, zeg maar in de middeleeuwse mens. Daar is wel wat moed voor nodig en menigeen is voor deze visie totaal ongevoelig.
De nu aangebrachte versieringen zitten barstensvol middeleeuwse symboliek.
De schilderingen in de Noorderkerk zijn op zich niet zo uniek, ze zijn vaak teruggevonden in heel Europa. Onder invloed van het Calvinisme zijn de schilderingen verwijderd.

In de schilderingen op de balken vinden we de wingerd, het symbool van de trouw. In de Germaanse denkwijze was van de bladeren van de wingerd (klimop) een drank te maken, waarvan men in hoger sferen kwam. De op de ribben aangebrachte banderol is het symbool van de opkomst en ondergang van het leven.
De op de vlakken aangebrachte bijbelse voorstellingen moeten gediend hebben om het kerkvolk te onderrichten en te imponeren. De grote hoogte schiep afstand.

De nu op de vlakken aangebrachte driepasfiguren dienen ter vervanging van het klimopblad (drie bladeren; drie is een magisch getal). Een en ander roept een mystieke sfeer op. De gewelfschotels aan het plafond (Tudor roos - kern granaatappel) zijn een symbool voor Christus.
De nu aangebrachte schilderingen op de balken zijn contra geschilderd. Door - zeg maar - de achtergrond te schilderen ontstond het beeld wat moest ontstaan.
Wat nu gebeurde in de Noorderkerk is toch wel heel belangrijk. Het is een herwaardering van hetgeen lang geleden gebeurd is.

Ook de lichtinval in de kerk (soort en kleur glas) is belangrijk. Samen met de schilderingen is dit in hoge mate van belang voor de sfeer, de mystiek in de kerk. Men vindt er dan geestelijke rust en diepgang.

Al deze zaken vertellen ons heel wat van de geest en de gevoelswaarde van de mens uit de "Middeleeuwen".
Voor de echte "genieter", kenner, valt er dus in de Noorderkerk meer te beleven dan op het eerste oog zichtbaar is.
Wat dat betreft heeft de restauratie van de Noorderkerk meer teruggebracht dan alleen maar een "leuke" versiering.

Bron: Informatieblad nr. 10 Stichting Noorderkerk - dec. 1986

N.B. De vereniging Oud Hoorn heeft door een financiële bijdrage het beschilderen van een balk mogelijk gemaakt.