Armenschool (11)

1921: Een nieuw fenomeen: de oudercommissie

Bevoegdheden

In artikel 20 van de onderwijswet van 1920 wordt bepaald dat aan elke openbare lagere school een oudercommissie verbonden moet zijn. Deze commissie is bevoegd zich tot het college van B&W en de gemeenteraad te wenden met betrekking tot de belangen van de school.

Op 4 juli 1921 vindt de oprichtingsvergadering plaats van de oudercommissie van Gemeenteschool No. 1. Als de kersverse commissie voorstelt ouderavonden te willen beleggen, reageert hoofd Holzmüller gereserveerd; volgens hem hebben ouders daar geen belangstelling voor. Overleg tussen de oudercommissie en het personeel lijkt hem wel zinvol. Hij heeft de indruk dat de leerkrachten niets tegen het instituut oudercommissie hebben.

De oudercommissie van School No. 1 gaat voortvarend van start. In augustus gaat de eerste protestbrief al naar het college. Het bezwaar heeft betrekking op de manier waarop de gemeente uitwerking geeft aan het door de wet voorgeschreven streven naar eenheidsscholen. De oudercommissie maakt bezwaar tegen het feit dat School No. 1 niet betrokken is bij de in het vorige hoofdstuk genoemde uitwisseling van leerlingen. De ouders proberen tevergeefs het raadsbesluit van 2 augustus 1921 nietig te laten verklaren.

Pedagogische en maatschappelijke onderwerpen

Uit het notulenboek dat vanaf 1921 nauwkeurig is bijgehouden, blijkt dat de oudercommissie van Gemeenteschool No. 1 bepaald niet stil gezeten heeft. Jaarlijks zijn er in de regel twee ouderavonden. De belangstelling van de ouders is wisselend. Vaak wordt er geklaagd over de geringe opkomst. Later is er duidelijk meer belangstelling.

Militair Tehuis aan de Veemarkt, ca. 1900 (foto WFA)


Geert Holle, 1936 (foto WFA)

De ouderavonden vinden aanvankelijk plaats op verschillende locaties buiten de school omdat er in het gebouw aan de Muntstraat geen geschikte ruimte voorhanden is. Er zijn bijeenkomsten in een lokaal aan de Turfhaven, in het Militair Tehuis aan de Veemarkt en bij De Witte Engel.

Naast praktische zaken als te laat komen, lesuitval door ziekte van onderwijzers, schoolreisjes en het schoolfonds en de aanschaf van een projector, komen ook belangrijke pedagogische en maatschappelijke onderwerpen aan de orde. Zo wordt erop gewezen hoe belangrijk het is dat kinderen na school werk gaan doen wat bij hen past. Het Bureau Beroepskeuze kan daarbij een nuttige rol spelen.

Als gevolg van de splitsing van de Muntstraatschool moeten er twee nieuwe oudercommissies worden benoemd. Dat gebeurt tijdens de ouderavond van 17 oktober 1922. Bij die gelegenheid worden de ouders opgeroepen een bijeenkomst in Het Park bij te wonen om te protesteren tegen plannen van de regering om de klassengrootte te verhogen naar maximaal zestig leerlingen in plaats van de in de wet van 1920 vastgelegde 36 leerlingen per klas. Een van de sprekers in Het Park is onderwijzer en schrijver van kinderboeken Geert Holle uit Berkhout. (De plannen worden overigens niet gerealiseerd.)

Jan Ligthart

Op 28 februari 1923 houdt onderwijzer De Haas een pleidooi voor het montessorionderwijs. De Haas stelt dat het huidige onderwijs te veel gericht is op het bijbrengen van kennis. Het zou veel meer moeten gaan om het ontwikkelen van het karakter van het kind; niet kennis, maar 'karakter is macht'.

Een paar jaar later stelt schoolhoofd Boot in zijn praatje hetzelfde probleem aan de orde. Het lager onderwijs moet de leerlingen veel overbodigs bijbrengen omdat het voortgezet en het hoger onderwijs dit eist. Hij verwijst daarbij naar de linkse pedagoog Jan Ligthart, die ook al protesteerde tegen de overbelasting van leerlingen.

In 1925 stelt onderwijzer Felkers een vergelijkbaar probleem aan de orde. Volgens hem is er erg veel tijd mee gemoeid om de kinderen de Nederlandse taal goed te leren schrijven. Invoering van de vereenvoudigde spelling zou tijd vrij maken voor nuttiger zaken, betoogt hij. Helaas ligt de overheid dwars.

Klas Gemeenteschool No. 1 met meester Felkers, 1921

Esperanto

De ouderavond die gehouden wordt in december 1931 geeft een aardig tijdsbeeld. Om te beginnen worden de ouders weer eens aangespoord deel te nemen aan een protestmanifestatie tegen een wetsvoorstel van minister Terpstra om als bezuiniging de klassengrootte nu te verhogen naar 45 leerlingen. (Ook dit voorstel haalt het niet.) Daarna volgt een warm pleidooi voor de wereldtaal Esperanto. Volgens de spreekster zijn arbeiders over het algemeen niet in de gelegenheid vreemde talen te leren. Dankzij het eenvoudig aan te leren Esperanto zouden echter toch in staat zijn contacten te onderhouden met mensen uit andere landen en culturen.