Oosterkerk Hoorn
De dakruiter
In het jaar 1600 meldt Velius, dat men een grotere toren op de kerk bouwde, om daar
het oude speelwerk van de Grote Kerk in te plaatsen, wat mislukte. Voorts meldt
Velius op pag. 507: "Daer werd ook een groote Klok ingebragt, om de heele uren
te slaen." Hiermede wordt waarschijnlijk de klok bedoeld, die op de
bovenste trans hing, waarover straks nader. Deze toren zou een vergrote kopie
zijn van de vorige. In 1616 werd het Noordelijk gedeelte even hoog gemaakt als
het overige. De oude gevel was n.l. neergestort en nu werd de kerk dus, zoals
wij hem nu nog kennen. Deze gevel wordt wel eens toegeschreven aan Hendrick de
Keyser. In 1610 werd er een uurwerk in de toren geplaatst, dat vervaardigd
werd door Wigger Albertsz., dezelfde dus, die
ook in 1600 het uurwerk van de Grote Kerk gemaakt zou hebben. In 1764 stond de
toren zeer wankel, waarom er vier stutten onder werden aangebracht, die rusten
op de gewone balken in de kerk, en
nog tegenwoordig in de kerk te zien zijn. Ook werd het uurbord, dat volgens het
daarop voorkomende jaartal uit 1688 dateert, vernieuwd en het uurwerk, dat lang
stil had gestaan, weer op gang gebracht. In 1819 was de toren weer aan onderhoud
toe. Hij was zwak en werd niet meer vertrouwd. Daarom brak men het bovenste stuk
er af, wat er in 1820 weer opgezet werd. In 1911 was de staat van de toren weer
slecht. De gemeenteraad stelde geld beschikbaar om tot restauratie over te
gaan. Terwijl men met deze restauratie bezig was, brak er de 30e september een
geweldige storm los, die de klok, die in de steigers hing, losrukte. De klok
kwam terecht in de Oosterkerksteeg en viel in stukken. Het randschrift van deze
klok luidde:
,,WiIm Wegewart goet mi 1596
Mensche als gi anhort der clox geslach,
So gedenckt up stervensdach."
Dit was vermoedelijk de grote klok, die in 1600 in de toren was aangebracht, om de hele uren te slaan.
Afgietsel van de heelslagklok
De gemeenteraad besloot haar door Gebr. Van Bergen te Heiligerlee in de oude vorm
te laten hergieten van de oude spijs. De heer G. H. Lückens maakte hiervan een
afgietsel in gips, dat nu nog in het Westfries Museum te zien is. Op de wand van
deze klok getuigde het volgende opschrift van deze gebeurtenis:
,,Deze klok is gegoten door A. H. van Bergen Azn.
Heiligerlee in 1911. Hoofdzakelijk van het metaal van de klok, die er vroeger
hing en door de storm op 30 september 1911 naar beneden gevallen en gebroken is;
op deze klok stond het hiervoor vermelde randschrift. Bij het hergieten plaatste
men abusievelijk het jaartal 1496 op de klok, hetgeen gezien het hiervoor
vermelde onjuist was. Deze klok is de 11e maart 1943 uit de toren geroofd,
waarbij de toren zwaar beschadigd werd. De toren was n.l. om de klok heen
gebouwd en moest nu half gesloopt worden om de klok eruit te krijgen, wat men
dan ook prompt deed. De middellijn van deze klok was 110 cm.
Op de eerste trans hangt ook nu nog een klokje met het randschrift: "Ave Maria. Ricoldus Butendiic me fecit." De middellijn hiervan is 60 cm., de toon f. Dit klokje was gemerkt met een M (monument) en werd zodoende niet geroofd. Deze klok is waarschijnlijk met de bouw in de toren gebracht. Vermoedelijk heeft hij dus ook al in de toren gehangen, die in 1600 gesloopt is en door de tegenwoordige vervangen. In ieder geval is het een zeer oud exemplaar, als men weet dat Butendiic omstreeks 1450 in Utrecht werkte. Van deze gieter zullen nog maar enkele exemplaren in ons land aanwezig zijn, waarvan Hoorn er één heeft. Wel een reden om zuinig op dit klokje te zijn!
Klokje in dakruiter
