Grote Kerk te Hoorn
Geschiedenis
De eerste kerk van Hoorn stond buitendijks aan de westzijde van de stad. Het was een kerkje van hout en riet,
gewijd aan de H.Cyriacus. Deze kerk is in 1328 door brand verwoest, hoewel het ook goed mogelijk is dat deze brand
in 1330 heeft plaatsgevonden. Een andere mogelijkheid is dat de kerk in dat jaar door het water is verzwolgen.
Dan vernemen wij een aantal jaren niets over een kerk totdat in 1369 een kerk van hout en riet wordt gebouwd op de plaats van de huidige Grote Kerk aan het Kerkplein.
Toen een jaar later de kerk was voltooid en door de bisschop van Utrecht gewijd zou worden, wilde de bevolking dat Johannes de Doper de patroonheilige zou worden. Hierop besloot de bisschop de kerk te consacreren ter ere van beide heiligen: Sint Cyriacus en Sint Johannes de Doper (Jan Baptist).
Geschiedenis, vervolg
De plek waar de kerk werd gebouwd bestond uit moerassige grond. Hierdoor was het
bouwen van een stenen kerk, met de techniek en middelen van die tijd, een heel karwei.
Na de wijding in 1370 werd steeds aan de kerk ge- en verbouwd. De eerste uitbreiding
in 1405 betrof een stenen koor. In 1429 werd gestart met de twee zijbeuken en in 1480
met de kooromgang die in 1500 was voltooid. In 1519 werd het zuidelijke dwarsschip
vergroot. Het eerste orgel werd geplaatst in 1497.
De noorderkerkmuur werd bekostigd door een rijk echtpaar "Truydeman en zijn wijf".
Het echtpaar Truydeman deed ook veel voor de armen van de stad.
- In 1521 werd de vieringtoren getroffen door blikseminslag, met veel moeite wist men deze brand te blussen. In 1528 werd besloten een nieuwe toren te plaatsen die in 1531 was voltooid. Deze toren was ruim 50 meter hoog. Nog in datzelfde jaar werd de grote klok erin gehangen.
- In 1523 werd een groot orgel geplaatst aan de zuidkant van het kruis.
- In 1565 kwam de Reformatie naar Hoorn.
De eerste hagepreek van de Hervormden werd gehouden
op een open terrein in de nabijheid van het klooster Nieuwlicht te Westerblokker. De prediker
was de mandenmaker Jan Aertsz. Hij werd niet vervolgd door de burgemeesters van Hoorn. Zij
waren toevallig getuige van deze gebeurtenis omdat ze te gast waren bij de monniken van het
klooster.
Wel werd vanaf die tijd de Grote Kerk goed bewaakt en werden de kerken zelfs een half jaar gesloten.
In 1572 werd de Grote Kerk overgedragen aan de Gereformeerden waarbij de kerk van haar
versierselen werd ontdaan. Dit gebeurde niet al te zachtzinnig, omdat aan de werklieden, voor
ze aan het werk gingen, rijkelijk bier was geschonken.
Veel geschut was verloren gegaan bij de slag op de Diemer Zeedijk waarbij de Westfriezen
op de vlucht waren gegaan. Het overige geschut van de stad werd naar Alkmaar gebracht zodat
deze stad zich kon verdedigen tegen de oprukkende Spanjaarden. Hierdoor had Hoorn vrijwel
geen eigen verdedigingsmiddelen meer. Alle kandelaars en het koperen koorhek van de Grote
Kerk, evenals alle klokken uit de kloosters en veel metaal van de inwoners werd tot geschut
omgesmolten in de Oosterkerk.
In 1670 werd de toren uitgerust met een klokkenspel van Petrus Hemony. Dit bestond uit 32 klokken met een gewicht van 11634 pond.
Carillon Grote Kerk, foto: Kerkmeijer-de Regtstichting
Vanaf het midden van de 17e eeuw was de in de kerk aanwezige bibliotheek elke dag open voor
publiek onder bewaking van een custos
(klik hier voor uitleg over custos)
Vanaf 1750 kon men alleen nog maar toegang verkrijgen tegen betaling van Fl. 5.00 aan de kerkmeesters.
In 1838 brandde de kerk af door onvoorzichtigheid van een loodgieter. Binnen twee uur waren dak en toren ingestort.
De bibliotheek is verloren gegaan.
Brand Grote Kerk 1838
De herbouw kwam tot stand onder leiding van K.G. Zocher, een zoon van de bekende tuin- en parkarchitect J.D. Zocher. Hij heeft de kerk ingekort en er een neoclassicistische gevel voor geplaatst. In 1878 werd de kerk totaal verwoest door blikseminslag. Onder leiding van architect C. Muysken werd in 1879 een geheel nieuwe kerk neergezet, die we hier nu nog zien staan.
Plattegrond Grote Kerk, architect C. Muysken.
Vanaf de reformatie in 1572 tot aan 1968 ging de hervormde gemeente hier naar de kerk.
Na 1968 stond de kerk leeg en werd het gebouw tamelijk snel een bouwval. Hierdoor werden de geluiden tot het slopen van de kerk steeds luider. Er werd een "Stichting Behoud Grote Kerk" in het leven geroepen. Deze Stichting heeft een groep Hoornse ondernemers kunnen bewegen de kerk over te nemen. Zij bouwden in 1985 32 woningen in de consistorie en de kap van de kerk. Ook kwamen er twee winkels in het schip van de kerk.
