De gebouwen van het Sint Pietershof in Hoorn

Ontstaan, Ontwikkeling en Restauratie

De 18e eeuw (2)

De regenten-kamer was toen de opkamer boven de kelder aan de oostkant van het oude gebouw van omstreeks 1583.
Het maken van reparatiewerk, vervanging van kozijnen e.d. werd veelal aanbesteed en heet dan: koopwerk. Een bestek van dit soort werkzaamheden dat bewaard is gebleven betreft de vervanging van een aantal kruiskozijnen en de gevelwijziging van het noordelijke (oude) gebouw aan de binnenplaats in 1747. In dit gebouw werd op de begane grond de moederskamer ingericht tot vrouwenzaal, terwijl de latere vendu-zaal toen waarschijnlijk als eetzaal in gebruik was, van welke zaal en van de rest van de oostvleugel de kozijnen al eerder moeten zijn gewijzigd in schuiframen. De oude gevel aan de binnenplaats is gedeeltelijk zichtbaar op de tekening van Pronk. De nieuwe gevel werd voorzien van een ingangspartij met pilasters en kroonlijst, met aan weerskanten daarvan twee brede raamkozijnen en nagenoeg in de hoeken nog een deurkozijn met bovenlicht. Op de verdieping kwamen drie schuifraamkozijnen. Het bestekhoofd luidt:
Bestek voor de Hrn Regenten van het oude mannen en vrouwen huys wegens het maken en setten van drie groote deurkosijnen en twee groote schuyfkosijnen. Nevens nog drie schuyfkosijnen daer boven mitsgaders nog 16 dito schuyfkosijnen en laastelijk nog 2 kleine kosijntjes in de Toorn.
Het aantal van 16 heeft betrekking op de kozijnen van de westvleugel uit 1617. Aan dit bestek is toegevoegd een aantal consideratien en remarques op t bestek van de baas Berkhout omtrent de te makene schuyframen en zelfs nog eens: nadere remarques op t bestek.
De toevoegingen en kleine wijzigingen zijn kennelijk door één der regenten geschreven; de laatste wijziging hield in dat de opgeklampte deuren paneeldeuren moesten worden; deze wijziging werd aangenomen voor 6 gulden en 4 stuivers. Naast dit bestek, dat strikt over het timmerwerk handelt, is er ook het: Besteck waar naar de E. Heeren Regente van t Sint pietershof wille aenbesteeden 't arbeyts loon van t metselen vant voorwerck van de vrouwe saal aen de plaats / alsnog t aenstoppe en losbreeken van 16 kosijne in de wester galderij en 2 in t toorntje en nog uyt breeken en weder vol werken van de harsteene lijst onder de kosijne van deselve galderij. Uit dit bestek blijkt dat de gevel van de vrouwenzaal geheel werd gesloopt en opnieuw gemetseld. De regenten hadden verordonneerd, dat: Dit werk sal uyterlijk gedaan moeten wezen 10e aug. 1747, alles op keur en schouw volgens 't bestek en sal alsdan contant werden betaalt. Het rekeningenboek vermeldt dan op 12 Aug. '47:

Ter verduidelijking moge dienen dat het bestek werd geschreven door degene die het werk maakte. Als dit bestek en de prijs accoord waren voor de opdrachtgevers was het werk aangenomen. Een enkele maal vinden we dan twee bestekken van hetzelfde werk.

De tegenwoordige regentenkamer moet dus omstreeks deze tijd zijn ingebouwd in het zuidelijke deel van de latere vendu-zaal, boven de kelder. De hoge rekeningen van deze en andere verbouwingen waren niet zo gespecificeerd dat de werkzaamheden aan de regentenkamer er uit konden worden gehaald. Ze lopen echter door tot in het jaar '70 en daarna. Van de binnenbetimmering en het plafond zijn in het archief wel de ontwerptekeningen aanwezig. Het werk is niet geheel volgens deze tekeningen uitgevoerd. Met name het plafond is iets anders verdeeld en van de tekening van de noordwand (met het 'boevet' of de buffetkast) is de keuze gevallen op de rechts onder aangegeven afwerking. Het werd een zeer fraai geheel, dat blijkens onderzoek in één kleur, rood, was geschilderd. Het rekeningenboek vermeldde hierover:

Hij maakte de plafondbeschildering met allegorische voorstelling van Abundantia, de Romeinse Godin van de overvloed en Mercurius, de God van de handel, en symbolen van St. Pieter.
Omstreeks 1770 is er voor de stoep voor de hoofdingang een copie van een prijsopgaaf met tekening gemaakt. Er wordt aangeboden:

Of het werk uitgevoerd is moet ik betwijfelen, want het is niet vermeld bij de betalingen en bovendien liggen er in 1882 (tekening Meijer) vierkante hardstenen tegels. In 1777 is er wel een rekening van beeldhouwer Reynier Spruyt, maar het werk aan de stoep zou steenhouwers werk zijn geweest.
De betalingen in deze eeuw aan verbouwings- en onderhoudswerken, meerdere malen enkele duizenden guldens belopend, komen jaarlijks in het betaalboek voor. Maar ook het onderhoud van de oudjes kostte geld. Meestal kochten zij zich in het tehuis in, middels in obligaties en pandbrieven belegd geld. De regenten hebben, vooral het laatste kwart van de eeuw, vele hiervan ingelost. Ook op andere wijze probeerden zij de inkomsten te verhogen, zoals in februari 1771 wanneer zij verhoging krijgen van het jaargeld voor in de aan het Oude-mannen-en vrouwenhuis verknochte bewaar- en verbeterplaats voor innocente en gedebancheerde personen, gemeenlijk genoemd het Vierkant.
Maar alle inlossingen, verhogingen en verzoeken om steeds meer subsidies ten spijt, liep de schuldenlast zo hoog op dat in 1797 uitstel van betaling moest worden aangevraagd. En in 1798 gelastte het Provicioneel bestuur van Holland dan ook het opheffen van het Oude mannen- en vrouwenhuis.