R.K. kerk Sint Cyriacus en Franciscus

Rondwandeling in de kerk

Bij binnenkomst in de kerk via het noord-portaal ziet u boven de binnendeur het wapen van J.P. Huibers, bisschop van Haarlem, die tot 1936 pastoor van deze kerk is geweest. 

Voorportaal

 

Beeld Gerardus Majella

Na het passeren van de deur in de glaswand treft u aan de rechterkant naast de biechtstoel het beeld van Gerardus Majella aan, gemaakt door J. Maas.

 

Kruiswegstatie

Onder de galerij ziet u de kruiswegstaties, die zich door de hele kerkruimte voortzetten.
Ze zijn van Bentheimer zandsteen vervaardigd in het atelier Stracke te Amsterdam in 1881.

Biechtstoel

Beneden in de kerk zijn vier biechtstoelen; twee onder de galerijen, en twee in het transept. Ze zijn met vakkundig houtsnijwerk versierd in neorenaissancestijl. Achter de middelste deur is de zitplaats van de priester. Door het rooster aan weerszijden hoort hij de biecht, links van de vrouwen, rechts van de mannen. Wie buiten de vaste tijden wilde biechten, drukte op de bel die verbonden was met de kamer van de desbetreffende priester. Boven de biechtstoel in het noordertransept hangt een schilderij van Frans Loots, voorstellende de profeet Nathan, die koning David de les leest over zijn overspel.

De raamschildering daarboven verbeeldt de verheerlijking van Christus op aarde door middel van het symbool van het brood. Bovenaan het wonder van Amsterdam: de hostie, zwevend in het vuur. De grote voorstelling geeft de "heilige stede" van Amsterdam weer, waar keizer Maximiliaan neerknielt voor de hostie. Daaronder het wonder van de H. Antonius, die de uitgehongerde ezel zijn voedsel liet vergeten om neer te knielen voor de hostie. Alle raamschilderingen in transept, schip en priesterkoor van de kerk zijn het werk van de firma Nicholas & Zn. te Roermond. Een aantal ramen is geschonken. Zie pagina ramen

Een serie muurschilderingen begint rechts, boven de galerij. Ze zijn het werk van J. Dunselman. U ziet de evangelisten Mattheus en Marcus; aan de overzijde humilitas (nederigheid) in de persoon van Elisabeth van Hongarije, die armen en ongelukkigen bezocht, en patiëntia (geduld) in de persoon van Lidwina van Schiedam, die na een ziekbed van 38 jaar haar ziel aan de Schepper teruggaf.

 

Muurschilderingen in het priesterkoor

De beide blinde ramen stellen taferelen uit het leven van St. Franciscus voor.

Muurschilderingen gewijd aan St. Franciscus

Beschrijving rechterraam:

• Linkertafereel: De verschijning aan Franciscus op de berg Alvernia van de gekruiste verlosser, waar hij ook de wondetekenen in zijn lichaam ontving.
  Signasti Domine servum tuum: Heer Gij hebt uw dienaar getekend met uw wonden.
• Rechtertafereel: Het heilig sterven van St. Franciscus.
  Coelum dives ingreditur: Rijk beladen gaat hij de hemel binnen.

Beschrijving linkerraam:

• Linkertafereel: De H. Franciscus aanschouwt in de kerk, die hij zijn Portiuncula noemde, de H. Maagd, door de engelen omringd.
• Domus Dei et porta coeli: Huis Gods en poort des hemels.
• Rechtertafereel: De H. Franciscus vraagt aan Paus Innocentius III de goedkeuring van zijn orde en verkrijgt die.
• Vade, ostende te Sacerdoti: Ga en vertoon u aan de priester.

 

Priesterkoor

Op weg naar het priesterkoor passeert U het Antonius-altaar (het beeld van de heilige is van J. Maas). Langs het Heilig Hartbeeld, dat dateert uit de vijftiger jaren van de 20^ste eeuw, komt U dan bij het priesterkoor. In de zestiger jaren is het hoofdaltaar vervangen door een modernere versie. Het marmer, waarvan het is vervaardigd, is een schenking van Italianen, die tijdens de Duitse bezetting in de kerk waren ondergedoken.

St. Cyriacus

Tussen beide beelden is in 2003 een messing altaar geplaatst, afkomstig uit de afgebroken kerk van St. Petrus te 's-Hertogenbosch. Het is in 1912 gemaakt in België naar een ontwerp van de Bossche stadsarchitect Julien Dohny. (Zie pagina altaar)

Messing altaar Julien Dohny, 1912

Hoofdpatroon van de kerk is de H. Cyriacus, aan wie ook de drie onderste glasramen zijn gewijd. Hij werkte als diaken onder de armen van Rome en werd onder keizer Maximilianus omwille van zijn geloof gemarteld en onthoofd.
Zie St. Cyriacus legende

Franciscus van Assisi is de tweede patroonheilige geworden, omdat de paters franciscanen de statie aan het Achterom te Hoorn sinds de hervorming hebben bediend. Over hem gaan de panelen die in de blinde vensters zijn geplaatst (SF: St. Franciscus). De vijf bovenste ramen vertellen over de symboliek van de R.K. eredienst; het laatste avondmaal, met links daarvan het offer van Melchisedech, en rechts de voorstellingen van kruisdood, verrijzenis en pinkstergebeuren.

De koepel

Als u naar boven kijkt, ziet u in de koepel de sterrenhemel in verschillende groeperingen afgebeeld. De koepel rust op een zware betonnen ring, die de gehele constructie draagt.

De preekstoel (18^de eeuw), afkomstig uit de schuilkerk, die op het Achterom heeft gestaan, is gemaakt in 1756 door W.F. Krajenschot. Erop staan afgebeeld de Franciscaanse heiligen Bernardus van Siena, Bonaventura, Antonius en Leonardus. Let op de merkwaardige kelkvorm.

Preekstoel

Op de plaats waar nu de doopkapel is, bevond zich vroeger het Maria-altaar. In het midden bevindt zich een raam dat de verschijning van Jezus aan de H. Margaretha Maria Alacocque voorstelt. Het eenvoudige witte zandstenen beeld van de Moeder Gods knielend naast het lichaam van haar gestorven Zoon (links onder de eerste kruiswegstatie) is na de laatste restauratie in 1993 weer in de kerk geplaatst, nadat het sinds de zestiger jaren onder een torentrap was opgeborgen. Vroeger stond dit beeld op het Maria-altaar.

Boven de biechtstoel vindt u het verhaal van de Verloren Zoon die terugkeert bij zijn vader. "Pater peccavi" (vader, ik heb gezondigd) en "proferte stolam" (breng mij het beste kleed).

Erboven vertelt het raam over de verheerlijking van Christus in de hemel. In het bovenste medaillon zetelt God de Vader; daaronder toont de Zoon van God het boek der openbaring. Voor de troon bevinden zich Maria, Johannes de Doper, de Paus, Moses met de stenen tafelen, David met de harp, Ignatius, Bernardus en anderen. De onderste afdeling toont de lotgevallen van de HH. Martelaren van Gorkum. Zie pagina ramen

Boven de galerij bevinden zich schilderingen van de evangelisten Lucas en Johannes. Aan de overkant ziet u charitas (liefde) voorgesteld door de H. Vincentius, die arme kinderen onder zijn hoede neemt. Fides (geloof) wordt verbeeld door de H. Leonardus van Veghel, een van de martelaren van Gorkum, die in Den Briel omwille van het geloof werden omgebracht.

Het orgel is het grootste in de stad Hoorn. Het werd gebouwd door de fa. Maarschalkerweerd in Utrecht. Het orgelfront werd ontworpen door de bouwmeester van de kerk, Adrianus Cyriacus Bleys. Het biedt ruim uitzicht op de raamschildering erachter. Zie pagina orgel

De glasschildering in de voorgevel is van de hand van Jan Mammen en werd gemaakt in atelier Bogtman, Haarlem. Er zijn musicerende figuren op te zien. De ramen van de galerij daaronder bevatten de volgende voorstellingen: v.l.n.r. koning David speelt voor zijn voorzangers; Maria begroet Zacharias (links) en Elisabeth; Franciscus dicteert het Zonnelied aan zijn schrijver.

De ramen in het schip van de kerk bevatten voorstellingen van de blijde boodschap van de engel aan Maria en van de H. Familie in de timmerwerkplaats van St. Joseph. Zie pagina ramen

De zuilen van het schip en de galerijen zijn van marmer, met fraaie kapitelen bekroond en daarboven dooreengevlochten de letters SC (St. Cyriacus).

Stiltecentrum

Aan het einde van de galerij vindt u achter in de kerk het stiltecentrum ofwel de Mariakapel, die gewijd is aan Maria van Hoorn (Onze Lieve Vrouw van Hoorn). Op de muren is de legende van Maria van Hoorn afgebeeld (schilderingen van W.Schermer, 1949).

Het stiltecentrum

Beeld binnen het hek:

Christus met het evangelieboek in de hand waarop een Griekse alfa en omega: ik ben het begin en het einde. Op het voetstuk de attributen van geloof, hoop en liefde.

 

Verdere inrichting

Schilderingen van Jan Dunselman in zijkapellen, verder schilderingen van Frans Loots, Trautwein. Glas in lood van de firma Nicolas te Roermond Beeldhouwwerk van J.P. Maas en F.L. Stracke. Preekstoel uit 1756 van W.F. Krayenschot (geheel gerestaureerd). Piëta van hout, laatste kwart l5e eeuw

Overzicht van koor met altaar

Ramen van het koor: episoden uit het leven van Cyriacus:

Onder links: bijstaan van de arbeiders die de thermen van Diocletianus bouwen en zelf daaraan meewerkend. Onder midden: wijding tot diaken, duiveluitdrijving bij de dochter van Diocletianus, Artemia. Onder rechts: prediking voor Sapor, de koning van Pvan Perzië, waar hij diens dochter ook van een duivel verloste; marteling in waar hij door Maximiliaan werd gegrepen, meegesleurd voor de zegekar, overgoten met kokend pek, gemarteld en onthoofd. Bij die onthoofding zou geen bloed, maar melk hebben gevloeid.

Onderschrift: Gegroet Cyriacus roemruchte martelaar de burgers van Hoorn eren U en vragen dat gij bij God hun voorspreker zij. De verering van St. Cyriacus is over komen waaien uit Duitsland, de omgeving van Bamberg; hij gold als wijnpatroon in de Pfalz.