Gevelsteen van ‘De Drie Tulpen’, afkomstig van een huis aan het Achterom, waar een katholieke schuilkerk was gevestigd (WFM).
Nadat in 1795 de Franse legers ons land waren binnengetrokken en de Bataafse Republiek was uitgeroepen,
volgde in 1797 de gelijkstelling der godsdiensten. Maar de scheiding van kerk en staat werd onder het
nieuwe Koninkrijk der Nederlanden, dat na het vertrek van de Fransen ontstond, weer ongedaan gemaakt.
In 1816 werd een algemeen reglement voor het bestuur van de Hervormde Kerk vastgesteld. Dit kerkelijke
keurslijf zat veel gelovigen niet lekker. Er waren protestanten die een nieuwe, vrijere beleving van
de godsdienst voorstonden. Daartegenover stond een groep die terug wilde naar het strenge calvinisme
van vlak na de Hervorming. In 1834 vond de Afscheiding plaats, waarbij deze laatste groep zich van de
Hervormde Kerk losmaakte. De koning verzette zich fel tegen deze ontwikkeling. Predikanten werden
gearresteerd en bijeenkomsten van afgescheidenen werden verboden.
18de-eeuws Westfries reistabernakeltje. In de tijd dat de uitoefening van de katholieke
eredienst in het openbaar was verboden, reisden priesters met zo'n kastje het platteland af om in huizen
en boerenschuren de mis op te dragen
(WFM).
Maar de beweging groeide tegen de
verdrukking in. De eerste gemeenschap van afgescheidenen in Hoorn ging al spoedig aan intern gekrakeel
ten onder. Maar in de jaren '70 van de vorige eeuw wist een aantal enthousiaste afgescheidenen de
afgebrande Mariakapel in de Achterstraat voor ƒ 2500 te kopen. Een broeder herbouwde de kerk
voor ƒ 4000. Daarmee waren de geringe middelen uitgeput. Slechts met de grootste moeite konden
predikanten worden gevonden, die voor een klein traktement grote zorgen op zich wilden nemen.
Foto van A. C. Bleys, de bouwmeester van de Cyriacus
(Coll. K. Korpershoek, Andijk).
Want het zuiver houden van de leer leidde vaak tot grote meningsverschillen, uitbarstingen van woede
en geroddel. Een nieuwe impuls voor de kleine schare gelovigen kwam in 1886. In dat jaar verliet opnieuw
een fors aantal verontrusten de Hervormde Kerk. De meesten van hen vormden in 1892 samen met de
afgescheidenen de Gerefórmeerde Kerk. De Hoornse gereformeerden bleven de kerk aan de Achterstraat
tot 1968 gebruiken. In dat jaar werd een nieuw kerkgebouw aan de J.D. Pollstraat in gebruik genomen.
Het interieur van de St. Cyriacus en Franciscuskerk. Na het zogeheten herstel van de bisschoppelijke
hiërarchie in 1853 kwam een sterke katholieke emancipatiebeweging op gang. De bouw van grote
kerken is daarvan een uiting. De katholieke kerk aan het Grote Noord kwam in nauwelijks vijf jaar tot
stand (Part. Coll.).