Vijftig jaar 'Avondlicht' (3/3)
'Avondlicht' was niet alleen - in deze regio - een van de eerste bejaardentehuizen, het was tot voor enige jaren ook min of meer een 'buitenbeentje'. Wat de voedselvoorziening betreft was het tehuis namelijk bijna selfsupporting. De eigen boerderij die in 1939 door aannemer A. Leeuw uit Zwaag voor ƒ 8888,- werd gebouwd aan de Geldelozeweg (nu huisvesting voor het jongerencentrum Troll) leverde melk en boter op. Er was een eigen groentenkwekerij, een eigen boomgaard, een eigen bakkerij, een eigen slagerij en een eigen wasserij. In de zestiger jaren kwam er een einde aan deze activiteiten.
Op 2 augustus 1976 kon het drietal na vijftig jaar aanschouwen wat het uiteindelijke resultaat - tot nu toe - was geworden
van hun symbolische daad van een halve eeuw eerder. Vervuld 'van trots konden mevrouw J. van Doornik-Meyer, de heer J.
van der Land en mevrouw B. Gootjes-Weeder poseren voor het front van 'Avondlicht', dat van een tehuis voor ongeveer
zestig ouden van dagen uitgroeide tot een verzorgingscentrum voor enkele honderden bejaarden. Kort na het maken van
deze foto overleed de heer Van der Land.
Hij vertelt, hoe de band tussen de diaconieën en 'Avondlicht' in de loop der jaren steeds geringer is geworden. "De diaconieën hebben vrijwel geen belangstelling meer voor 'Avondlicht' en veel bestuursleden van het tehuis zijn niet tevens lid van een kerkeraad, maar we zijn bezig dat te veranderen." Want ook al is dan de directe lijn van de diaconieën naar 'Avondlicht' niet meer zo duidelijk aanwezig en zijn de eisen, die aan de kandidaat-bewoners worden gesteld verruimd in de loop der jaren, toch vindt de heer Beemsterboer, dat de traditionele bestuurs-achtergrond van 'Avondlicht' ook in deze tijd nog zichtbaar moet blijven met als doel de groei en bloei van huize 'Avondlicht'.
Uitbreidingen
'Avondlicht' was nauwelijks in gebruik genomen, toen men alweer de eerste uitbreiding ging aanbesteden. In juni 1929
was er daardoor voor 40 personen meer plaats. Via een tweede uitbreiding in 1930 en een derde uitbreiding in 1933 liep
de capaciteit van het tehuis op tot 140 personen. In 1937 overleed mevrouw Elbrechtje Eecen-Breebaart, die een bedrag
bestemde voor 'Avondlicht', waardoor de dringende uitbreiding van de ziekenafdeling gerealiseerd kon worden. In de daarop
volgende jaren verwierf het tehuis regelmatig huizen en terreinen rondom 'Avondlicht', die in de toekomst te benutten
waren voor verdere uitbreidingen van het complex.
In 1950 en 1951 bestonden al plannen voor uitbreiding van de ziekenafdeling met een apart paviljoen voor demente bejaarden.
Dit plan ging echter niet door wegens gebrek aan financiën en bestaande plannen van andere instanties in dit rayon. Er
werd toen besloten tot het bouwen van kleine woningen voor zelfstandige bejaarden. Hierdoor zou in het hoofdgebouw meer
plaats vrijkomen voor verzorgingspatiënten.
Het eerste complex van elf woningen werd betrokken in 1954, gevolgd door een complex van zestien woningen in 1959. In
1962 werd de eerste paal geheid voor een derde complex van 36 woningen, die in 1963 in gebruik werden genomen.
In het kader van de wet op bejaardenoorden (1963) werd begonnen aan een ander systeem van huisvesting voor bejaarden.
Het idee van gezamenlijke huisvesting van valide bejaarden op zalen, werd omgezet in kamers met eigen toilet en keukentje,
zoals werd ontworpen voor een nieuwbouwvleugel aan het Keern, in het verlengde van het front. Eind 1966 was deze vleugel
voltooid, vervolgens onderging ook het bestaande gebouw ingrijpende verbouwingen. Een gedeeltelijke vernieuwing van de
ziekenafdeling en de bouw van een zusterhuis (voltooid in 1970) zijn tot op dit moment de recentste vernieuwingen, maar
ongetwijfeld zullen er nog meer volgen.
'Avondlicht' groeide in die vijftig jaar uit tot een verzorgingstehuis, dat - inclusief de verpleegafdeling met 53 bedden
- plaats biedt aan ruim 200 bejaarden. En in de schaduw van dat hoofdgebouw staan dan nog 63 bejaardenwoningen. Het
vroegere tehuis voor ouden van dagen is een complete leefgemeenschap geworden, die als een onderneming wordt gerund. Er
is meer veranderd in die vijftig jaar. Sinds vele jaren al wordt 'Avondlicht' niet meer 'bevolkt' via de hervormde
diaconieën uit de regio. De omstandigheden in de bejaardenverzorging hebben zich zodanig gewijzigd, dat er in principe
voor iedereen - van iedere gezindte en vanwaar dan ook - plaats is in het tehuis. Het niet-meedoen van Hoorn, waardoor
er tot in de na-oorlogse jaren in 'Avondlicht' geen opname was van bejaarden uit Hoorn, behoort óók tot het verleden.
Deze grens verdween letterlijk per 1 maart 1969, toen het 'Avondlicht'-complex door een grenswijziging voortaan buiten
de gemeente Zwaag en in de gemeente Hoorn kwam te liggen.
PETER SMIT
Alkmaar, februari 1977
