Ach Lieve Tijd 7: Zeven eeuwen Hoorn,
zijn bewoners en hun handel

Herhaaldelijk waren er klachten over de ‘ongeregeltheden in 't koopen en verkoopen van Kaes op de Marckt’, in het bijzonder over de onbehoorlijke manier waarop de kaasdragers van hun positie misbruik maakten om de boeren geld af te persen ‘voor en aleer deselfige kaes aen de Wage komen’.
Tweemaal in de week werd kaasmarkt gehouden. ‘Op donderdagh 's middags ten twaelf uur ende des Vrydaghs met het openen van de Poort precijs’ begon de markt ‘als wanneer de Waegh zal worden geopent ende het wegen sijn begin sal nemen’. Op marktdagen mochten ‘aen de kade gaende van de Vischmarckt tot aan de brug over de Bierkaai’ alleen schepen afmeren, die kaas aanvoerden.
Hoe belangrijk de kaashandel voor Hoorn was, blijkt wel uit de hoeveelheid kaas die werd aangevoerd. Op 8 juli 1756, een gewone marktdag, werd 125.000 kilo kaas gewogen.
In de tweede helft van de negentiende eeuw liep de kaasmarkt terug door de opkomst van de zuivelfabrieken die hun kaas rechtstreeks aan de grossiers gingen leveren. Voor de boeren werd het kaasmaken steeds minder winstgevend. 1916 was nog een topjaar. Bijna 4.500.000 kilo kaas werd in dat jaar verhandeld. In 1934 was dat verminderd tot 700.000 kilo. In de oorlogsjaren werd de kaasmarkt opgeheven. Na de oorlog werd nog een poging gedaan de kaasmarkt nieuw leven in te blazen, maar het bleef bij één keer. Op 14 augustus 1947 werd 638 kilo kaas aangevoerd.
In de talloze kaaspakhuizen aan de Appelhaven en de Bierkade heeft nog lang veel kaas opgeslagen gelegen. 's Zomers hing daar, als de ramen van de pakhuizen open stonden, een bedwelmende, pikante geur. De meeste van deze pakhuizen hebben inmiddels een andere functie gekregen.

AFBEELDING(EN) ZIJN BINNENKORT BESCHIKBAAR = Linksboven de Turfhaven met een vrachtschip rond 1870. Hier werd tot in de vorige eeuw volop turf en hout verhandeld. Steenkool verdrong de turf als brandstof, maar bij de brandstoffenhandel kon men nog lang terecht voor bosjes aanmaakhout en in hars gedoopte spaanders, die vuurmakers werden genoemd (AWG).

Daarnaast: De straathandelaar Piet Harlingen kwam begin deze eeuw met turf en andere waren aan de deur. Hij staat hier op het Breed bij het café Huis van gemak. De service aan huis werd in die tijd onderhouden door een heel legertje van straathandelaren, bezorgers, venters en loopjongens (Coll. W.F.H. Robat).

Daaronder: Ter bevordering van de handel werden al in de vorige eeuw beurzen georganiseerd. De Hollandsche Maatschappij van Landbouw hield op 26 september 1855 een tentoonstelling op het plein achter de Schuttersdoelen aan de Achterstraat. Behalve vee en gevogelte werden ook werktuigen, boerenwagens en elegante sjezen getoond (RAH).