Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

In een oud schoollokaal, nu het atelier van kunstenaar Jorg de Vos, presenteerde schrijfster Nettie de Roos op zaterdag 3 september 2022 de door haar in samenwerking met Frans van Iersel geschreven geschiedenis van de Jozefschool aan het Achterom. Oud-docenten en leerlingen luisterden aandachtig naar de brief die Nettie voorlas. Deze was afkomstig van de architect van de Jozefschool die over zijn graf heen zijn visie gaf op de ontwikkelingen van de laatste 100 jaar.

Nettie heeft hem op een originele manier tot leven gebracht door de brief die zij van hem ontving.

De brief luidt als volgt:                                     

Architectenbureau

S.B. van sante

HEEMRAADSINEL 45

ZAANDAM                                                  

                                                                                                                   Zaandam, 15 augustus 2022

Zeer geachte Mevrouw De Roos,

Staat U mij toe de presentatie van het boekje aan mij voorbij te laten gaan. U begrijpt dat ik in een sterk veranderde en voor mij welhaast onherkenbare samenleving sinds 1922 mij niet meer thuis zou voelen in Uw gezelschap, ook al bevindt dat zich in een voor mij welbekende ambiance, waar ik elk detail dat ik heb aangebracht nog zo voor mij zie.

Ik had indertijd een goed contact met Berlage, een tijdgenoot van mij en dé grote bouwmeester van Amsterdam. Hij adviseerde mij over de voorstellingen met keramiek ‘ter verfraaiing en ter lering’ en ook over het decoratieve tegelwerk in art deco stijl. Dit werd samen met de uitbundige kleuren in het trappenhuis, het fraaie metselwerk en het timpaan in de stijl van de Amsterdamse School als zeer geslaagd geacht door het kerkbestuur. Gezegd moet worden dat het het toenmalige kerkbestuur zeker niet aan durf ontbrak een schoolgebouw neer te zetten in deze en mede door het rationalisme beïnvloede bouwstijl.

Wat Uw boekje betreft, nam ik met gemengde gevoelens kennis van de inhoud.

Het deed mij deugd dat U het gebouw in zulk een bijwijlen gloedvol proza beschrijft, waaruit Uw bewondering voor mij en mijn werk duidelijk naar voren komt. Aan de andere kant wijdt U geen enkel woord aan de vele andere gebouwen die ik in Noord-Holland tot stand heb gebracht. Van de mij welbekende heer Langius, die in 1951 slechts de aanbouw van de school heeft ontworpen, worden wel zijn belangrijke werken genoemd. Maar ja, als Zaankanter tel ik in de geschiedenis van Hoorn per definitie niet mee.

Uw verhalen over de gemeente waren zeer herkenbaar voor mij. Eind 1920 was het ontwerp voor de school al gereed, maar pas begin 1922 kon de bouw van de school een aanvang nemen. U hebt terecht heel uitvoerig beschreven, hoeveel tegenwerking het kerkbestuur van het college van B&W door de jaren heen heeft ondervonden inzake het onderhoud, maar in eerste instantie vooral bij het realiseren van de bouw van de school en hoe het kerkbestuur samen met de toenmalige minister van Onderwijs het college uiteindelijk te slim af was en de school na veel mitsen en maren toch gebouwd kon worden. Een triest maar desondanks uitermate verrukkelijk verhaal!

De slechtriekende closetkwestie spant wel de kroon! Winterclosets die ook in de zomer werden gebruikt... Ronduit verbijsterend! Maar ja, waarom die meisjes óók op de school  werden toegelaten… Daarvoor hadden we het gebouw toch niet neergezet!

Het verheugde mij echter zeer te lezen dat de gemeente, vertegenwoordigd door de heren Arie Boezaard, Joost Buchner en Pieter Meijers, in de afgelopen decennia het belang van mijn werk zeer wel heeft onderkend en in later jaren uitermate veel heeft bijgedragen aan de instandhouding ervan. Bij dezen mijn welgemeende complimenten aan de heren!

Door de vele foto’s van het gebouw en de populatie ervan, kon ik mij stilaan zeer goed verplaatsen in de moderne tijd. Een lumineus idee om dit boekje zo rijkelijk te illustreren! Prachtig gedaan door de heren Bert Schaper en Frans van Iersel.

Geschokt las ik echter, dat er zich wel heel vreemde zaken buiten de school afspeelden. Moet dat nu zo maar in de openbaarheid gebracht worden? Daarmee wordt de goede naam die de school had toch te grabbel gegooid! Ik moet nu ook denken aan die frivole damesbenen! Werkelijk ongehoord! Dat die in de toekomst ooit de school zouden versieren, hadden de heren van het kerkbestuur en ik in onze stoutste dromen niet kunnen bedenken…andere tijden, andere zeden blijkbaar. Maar verder alle lof voor het hoofdstuk ‘Herinneringen’ samengesteld door de heer Frans van Iersel.

U hebt Uw bewondering voor dit schoolgebouw niet onder stoelen of banken geschoven, bedenkt echter wel, geachte Mevrouw, dat ik slechts een gebouw heb neergezet, dat niet als vanzelfsprekend een school is geworden. Het gebouw kan dus ook gemakkelijk dienst doen als onderkomen voor een pianohandel, een spiritueel therapeute en ook voor kunstenaars, zoals nu blijkt. Uitstekend dat deze laatste creatieve geesten tegenwoordig in de school verwijlen. Evenzo als eertijds bij de onderwijzers zullen de hoge lokalen, die ik destijds tegen de zin van de gemeente had ontworpen, ongetwijfeld hun creatieve vermogens stimuleren. Scheppingsdrang heeft tenslotte ruimte nodig.

Maar de echte helden die dit gebouw, zoals oorspronkelijk bedoeld, tot een in overdrachtelijke zin werkelijk luisterrijke school hebben gemaakt, zijn mensen zoals wijlen de heer Rozemeijer en de heren Van de Kamer en Olijhoek. Zij en de vele andere leerkrachten in de vorige eeuw verdienen juist alle lof, behalve dan die ‘hasjroker’, zoals een leerling een wat al te exuberante onderwijzer betitelde.

Tot slot wil ik het volgende nog opmerken: ik heb door de inhoud van het boekje een zeer goed beeld van het wel en wee van mijn 100-jarige geesteskind gekregen, echter niet altijd in positieve zin, zoals u zult begrijpen. Niettemin U en alle medewerkers aan het boekje van harte proficiat en veel succes toegewenst. Het  Sint Jozefschoolgebouw heeft laten zien dat het eeuwigheidswaarde heeft en voor U en Uw medewerkers, hoop ik, Uw boekje eveneens.

Met de meeste hoogachting,

Uw dienstwillige,

S.B .van Sante

En Nettie sloot af met ‘Natuurlijk spreekt de heer Van Sante in sommige opzichten in raadselen voor u, maar wellicht bent u op deze manier wel razend nieuwsgierig geworden naar de inhoud van het boekje. Des te meer reden om het direct te gaan te lezen en het thuis niet op de stapel ongelezen boeken te leggen. Tot zover over deze ‘bijzondere visie op de inhoud van het boekje’!

Voorzitter Jack van Es van de Publicatiestichting Bas Baltus dankte Nettie heel hartelijk voor het prachtige boek en de bijzonder verrassende presentatie.

Nettie reikte de eerste exemplaren uit aan de heer Olijhoek, aan de zoon van de heer Rozemeijer, aan Ben van de Kamer, wethouder René Assendelft en aan de gastheer van die ochtend, Jorg de Vos. Daarna begaf het gezelschap zich naar het Pakhuis van Oud Hoorn voor de tentoonstelling van foto’s en prachtige attributen uit de school van lang vervlogen tijden.

Rita Lodde-Tolenaar

Foto’s

Nettie de Roos vertelt.

De heer Olijhoek