Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Jack Buiten bij enkele modellen van de maquette, midden jaren tachtig 

In dezelfde week dat Frans Zack overleed, stierf op 20 november 2018 Bob Habes, 78 jaar oud. Drie dagen later – droeve speling van het lot die elke verbeelding tart – overleed Jack Buiten, 85 jaar oud. In Hoorn zijn de namen van Buiten en Habes voor altijd verbonden aan de Maquette Hoorn 1650.

Jack Buiten, geboren in 1933 in Zwolle, keerde in 1976 terug in Nederland na zestien jaar bij een bouwkundig ontwerpbureau van een oliemaatschappij in de Verenigde Staten te hebben gewerkt. Het maken van maquettes, dat hij zich in den vreemde eigen had gemaakt, pakte hij in Nederland weer op nadat hij zich in Hoorn vestigde.

Jack Buiten heeft tijdens de beginjaren van het Kwartaalblad enkele jaren deel uitgemaakt van de redactie. Hij was zeer creatief en handig. Voor het Westfries Museum vervaardigde hij maquettes van een aantal belangrijke Hoornse gebouwen uit de Gouden Eeuw. Eenmaal de smaak te pakken liet de historische binnenstad van Hoorn hem niet meer los. Zo ontstond het idee om een grote historische maquette van Hoorn te maken. Hoorn op het toppunt van haar macht, waarvoor de vogelvluchtkaart uit 1649 van de beroemde zeventiende eeuwse Amsterdamse cartograaf Joan Willmensz. Blaeu als basis werd gebruikt. Op de kaart van Blaeu zijn slechts 28 panden historisch gezien enigszins verantwoord waren weergegeven. Voor de rest bestaan Blaeus straten uit rijen uniforme woonhuizen. Zo zag de stad er toentertijd niet uit. Dus liet Buiten zijn fantasie de vrije loop, waarbij hij zich zoveel mogelijk door ander historisch bronnenmateriaal liet leiden. In 1981 begonnen aan zijn klus, ontdekte hij al snel dat hij het niet alleen af kon. Een jaar later waren, na een oproep in het Kwartaalblad van Oud Hoorn, acht vrijwilligers aan het werk en ontmoette hij Bob Habes, die de enorme zolder boven zijn praktijkwoning aan de Gouw 7 beschikbaar stelde. Daar is het merendeel van de maquette tot stand gekomen.

De voornamelijk uit hout vervaardigde maquette bestaat uit zestien delen, met een oppervlakte van in totaal dertig m2 (5 x 6 m). In 1987 was het werk gedaan, waarna de maquette een rondreis door de stad maakte. Tot 1993 was de vaste plek de armenkerk in de Noorderkerk die, na enkele diefstallen verruild werd voor het Museum van de Twintigste Eeuw.

Toen dat museum zich ging vestigen op het Oostereiland en de zeventiende eeuw een wat vreemde eend in de bijt bleek, nam Oud Hoorn, inmiddels formeel eigenaar van de maquette, contact met het Westfries Museum op om te zien of daar ruimte kon worden geboden. Dat bleek een gouden greep, want de nieuwe directeur Ad Geerdink wilde zich met het museum meer op de Gouden Eeuw toeleggen. Alleen moest de maquette grondig worden gerestaureerd. Een royaal legaat dat Oud Hoorn van een vroegere inwoonster van Hoorn, de weduwe Groefsema, had verkregen, stelde de vereniging in staat om de financiële basis daarvoor te leggen. Het Westfries Museum wist daarnaast andere financiële bronnen aan te boren.

Marchel de Bruin restaureerde de maquette, waarna deze, ondersteund met filmische projecties, in de fraai ingerichte kelders onder het Statencollege aan de Rode Steen, een nieuw leven kon beginnen. Tijdens een bijzondere ledenvergadering werd de maquette in 2013 in aanwezigheid van stadschroniqueur Velius in langdurige bruikleen aan het museum overgedragen. (Zie Nieuwsbericht 12-04-13) Een publiekstrekker die een fraai beeld geeft van de zeventiende eeuwse stad, met dank aan Jack Buiten en Bob Habes, en uiteraard de andere vrijwilligers.

Egbert Ottens

Zie hier een beschrijving van de Maquette Hoorn 1650