Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Op 3 december 2015 zijn in aanwezigheid van de loco-burgemeester van Rotterdam, de directeur van het Verzetsmuseum Rotterdam ’40-’45 Nu en vele genodigden door de ambassadeur van Israël de heer Z.E. Haim Divon Yad Vashem onderscheidingen uitgereikt.  Yad Vashem betekent 'een gedenkteken en een naam'. Deze woorden zijn ontleend aan het Bijbelboek Jesaja,  hoofdstuk 56 vers 5 dat luidt: 'Ik geef hun in mijn tempel en binnen mijn muren een gedenkteken en een naam,
... Ik geef hun een eeuwige naam, een naam die onvergankelijk is.'

Het instituut Yad Vashem in Jeruzalem is een overheidsinstelling voor oorlogsdocu-mentatie. Het werd in 1953 door het Israëlische parlement opgericht om de Shoah (de Holocaust) in al zijn facetten vast te leggen. Het is een onderzoekscentrum dat studie verricht naar zowel de oorzaken als de gevolgen van de Jodenvervolging in Europa, voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het instituut is tevens een educatief centrum.  De staat Israël stelt zich tot taak om niet-Joodse mannen en vrouwen te eren die Joden hebben gered, met inzet van eigen leven en vaak ook dat van hun huisgenoten. Zij worden namens het hele Joodse volk geëerd met de hoogste Israëlische onderscheiding, de eretitel 'Rechtvaardigen onder de Volkeren'.

In het programma boekje staat vermeld

Mevrouw Greet Visser en de heer Jan Ruiter strijden voor een ideaal, een goed doel of kort gezegd een betere wereld, een socialere wereld zonder de grote
verschillen van armoede of rijkdom, geen oorlog meer, geen discriminatie, alle mensen zijn toch gelijk en solidair met elkaar. Dat een ander die het moeilijk heeft geholpen moet worden, want iedereen heeft een bestaansrecht. Dit schreef Gré Visser in haar boek waarin ze vertelt over de jaren 1940-1945. Ze is opgegroeid met deze uitspraken van haar ouders, een vrijdenkersfamilie. Ook haar latere echtgenoot Jan Ruiter kwam uit zo'n familie. Ze ontmoetten elkaar in de Vredesbeweging. In 1936 werd hun huwelijk gesloten. Zoontje Bart werd nog vóór de oorlog geboren en hun zoontje Bob in 1941. Het gezin woonde in Hoorn in een groot huis aan het Grote Oost 35. Ze hadden een bloeiende zaak aan huis in textiel en woninginrichting.

Door hun achtergrond was de stap naar het verzet heel logisch. Jan wist zoveel vertrouwen te winnen op het distributiekantoor dat hij vrijelijk over bonkaarten kon beschikken. Deze werden verdeeld over de ondergedoken Joden in de regio en in Noord- en Oost-Nederland. Bij de Februaristaking in 1941 stond Gré vol spanning te kijken hoe de staking in Hoorn zou verlopen. Tot haar grote teleurstelling gebeurde er niets. Toen realiseerde ze zich: "ze was er klaar voor", voor het grote verzet. En dat verzet begon eigenlijk heel simpel. Tussen een zin over het mooie voorjaarsweer en de zin dat haar Jan voor zaken die dag weg was, schreef Gré in haar boek: "Begin april kwam Jan Rot weer eens langs met de vraag of wij de Joodse dokter Mustaaf en zijn vrouw in huis wilden nemen." En even verderop schreef ze over de Joodse zakenrelatie Soesman die afscheid kwam nemen omdat hij zich met zijn vrouw moest aanmelden voor Westerbork. "Jan zei: dat hoeft niet, kom maar hier met je vrouw, wij hebben wel plaats voor jullie." Het ging allemaal zo vanzelfsprekend dat er soms wel 16 personen tegelijk in huis waren ondergedoken. Sommigen bleven alleen tot Jan een veilig onderduikadres elders voor ze had gevonden. De achterkant van het huis werd er voor verbouwd en er werd een schuilplaats voor 10 personen gemaakt in twee kasten rondom een schoorsteen. Hoe vanzelfsprekend ook, het viel uiteindelijk toch niet mee. Vaak was het gezellig, maar ook waren er spanningen, soms zelfs zo groot dat iemand wel eens naar een ander onderduikadres moest verhuizen. Toen een van de mannen van hun verzetsgroep opgepakt was, moesten alle onderduikers hals over kop naar andere adressen  worden gebracht. Jan dook onder, maar Gré werd gearresteerd. Na vijf dagen werd ze onder strenge bewaking naar de Euterpestraat in Amsterdam gebracht. De bewaking was zo zwaar dat de leden van haar verzetsgroep het niet aandurfden om haar te bevrijden. Haar verzonnen verhaal over haar slechte huwelijk en dat ze door haar man gedwongen was om tegen betaling Joodse onderduikers in huis te nemen en dat de spullen bedoeld waren voor de zwarte handel werd door de beruchte Willy Lages geaccepteerd. Hij riep: "donder op." Jan bleef op zijn onderduikadres, maar Gré keerde terug naar huis. Toen de kust veilig was kwamen ook alle onderduikers weer terug.
Gré stond er helemaal alleen voor, zij het met veel hulp van de vrienden uit het verzet.

De foto, die direct na de bevrijding is gemaakt van de onderduikers en de hulpverleners is ook te zien op het pand Grote Oost 35 als gedenksteen.

De kleindochters, Francis Speelman-Ruiter en Sabrina van Maren, en achterkleindochter Charlotte Speelman hebben de oorkonden en penningen in ontvangst mogen nemen uit handen van de Israëlische ambassadeur. 
Het was een heel bijzondere en ontroerende bijeenkomst. Francis: “Wat jammer dat oma daar niet meer bij kon zijn; zij zou het zo mooi gevonden hebben, maar ook wat fijn dat we dit hebben kunnen doen.” Zij gaf meteen een kopie van de oorkonde voor Oud Hoorn mee, die naast de grote foto zal hangen.

Dank aan de kleindochters, die voor deze postume eer voor onze ereburgeres Grë Visser en voor Jan Ruiter hebben gezorgd.

Wij mochten aanwezig zijn, Annie en Jaap Wiggers en Jan en
Rita Lodde.

------------------

Gré Visser werd op 12 september 2011 benoemd tot de 4e ereburger van Hoorn.

lees hier meer

 In het Kwartaalblad is hier ook over gepubliceerd