Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

12 september 2011 ontving Gre Visser het ereburgerschap van de Gemeente Hoorn. In het Kwartaalblad waarvan de burgemeester die avond mevrouw Visser het eerste exemplaar overhandigde, staat een artikel over haar levensverhaal. Dat artikel geeft een summiere inkijk in een duistere periode. In de zorg, de angst, de dagelijkse spanning en de hectiek van de duistere oorlogsjaren. Bij iedereen, maar vooral bij mensen die de moed hadden om zich te verzetten tegen wat een brute machthebber oplegde. Meer dan summier kan zo’n artikel niet zijn. Want hoe kun je het levensverhaal van mevrouw Visser in een aantal pagina’s vatten? Zelfs het boek dat zij schreef is in dat opzicht nog ontoereikend.

Oud Hoorn wil het verhaal niet verloren laten gaan. Dus hebben we samen met Comite 40-45 de mogelijkheid van een gedenksteen aan de gevel van het pand Grote Oost 35 onderzocht. Een steen die herinnert aan het lot dat velen trof, en dat, mede op basis van haar boek leert, dat veel meer moedige burgers van onze stad, tegen alle dreiging in, hun verantwoordelijkheid namen door mensen wier leven niet veilig was een veilig onderkomen te bieden. Die bijzondere foto, gemaakt op 5 mei 1945, met nog eenmaal de onderduikers van dat moment en de helpers bijeen, hebben wij als blijvend teken van haar moed en als een oproep tot blijvende waakzaamheid, met toestemming van de huidige eigenaar van het pand Grote Oost 35, daar laten aanbrengen. Veel ruimte was er niet, maar op de muurdam naast de deur is de mooie gedenksteen geplaatst. Het duurde even voor het zover was. Grote Oost 35 is een rijksmonument en dus is vergunning vereist.
In Ridderikhof werd mevrouw Gre Visser met haar familie uitgenodigd om de steen met ons te onthullen en ondermeer toegesproken door de locoburgemeester Ronald Louwman en Egbert Ottens, voorzitter Oud Hoorn (toespraak hieronder)

----------------------------------------------


Vrijheid ligt niet in verheven gedachten, alleen in de daad
Bij de onthulling van de gedenksteen Grote Oost 35, 20 januari 2012

Beste vrienden,

Vier maanden geleden troffen we elkaar bij Oud Hoorn tijdens de bijzondere bijeenkomst rond het ereburgerschap van Gré Visser. Nu zijn we hier na de onthulling van de steen die de bijzondere geschiedenis van Grote Oost 35 tijdens de donkere oorlogsjaren levend moet houden.

Maandag 12 september werd Gre Visser benoemd als ereburger van de Gemeente Hoorn

Om te beginnen wil ik dank uitspreken aan de gemeente Hoorn en de Commissie Welstand en Monumenten die met grote vaart vergunning verleenden voor het aanbrengen van deze herdenkingssteen. Namens de gemeente is loco-burgemeester Ronald Louwman aanwezig, waarmee het gemeentebestuur het belang van deze gebeurtenis onderstreept.
Bijzonder dank zijn wij verschuldigd aan de heer Huizer, de eigenaar van het pand waarin Stripwinkel ‘Het gele teken’ is gevestigd. Dank dat u er onmiddellijk mee instemde de steen aan uw pand te mogen aanbrengen.

Het pand toen

Fijn ook om te merken dat er opnieuw familie en vrienden van Gré Visser aanwezig zijn om het moment van zo-even met haar en met ons te delen. En dank natuurlijk aan Gré Visser die de steen, met die unieke foto van 5 mei 1945, zojuist onthulde. Het is voorzeker een bijzonder moment voor u geweest.

Veel mensen vonden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Hoorn en directe omgeving onderdak. Een kleine stad, op een nog kleiner oppervlak, amper 13.000 inwoners. Maar volgens de Landelijke Organisatie Hulp aan Onderduikers waren er in Hoorn en omstreken 3100 onderduikers geplaatst. In Oostelijk West-Friesland vonden veel mensen die voor de nazi’s en hun trawanten op de vlucht waren onderdak. Opgeteld kom ik op meer dan tienduizend. Al die mensen moesten gevoed en gekleed worden in tijden van grote schaarste. En in het diepste geheim. Dat vergde een enorme organisatie. Bonkaarten, eten, geld, identiteitspapieren, maar ook medicijnen, boeken ter verdrijving van de verveling. Knokploegen pleegden overvallen op gemeentehuizen en hielden zich in het laatste oorlogsjaar bezig met de droppings in de buurt van Hoorn. Vooral de weilanden nabij Wognum waren belangrijk. Anderen, zoals Gré Visser, zorgden dat de spullen op de bestemde plaats kwamen, ook al moest je ervoor naar Groningen. Over de Amsterdamse verzetsman Walraven van Hall, die als bankier van het verzet een sleutelpositie innam, wordt nu een film gemaakt. Meermalen kwam hij in Hoorn bij Gré Visser en haar man aan huis, waar de LO vergaderde.
Wie even aan die aantallen onderduikers in Hoorn en omgeving denkt zal niet aan de indruk kunnen ontkomen dat, althans sommige Duitsers, weet gehad moeten hebben van wat zich onder hun ogen afspeelde. Ook dat mag op een moment als dit genoemd worden. De Landwachters, eigen mensen, waren een groter gevaar dan de Duitse politiemacht en marine die hier gestationeerd waren.

Hoorn heeft als stad te weinig met haar ‘eigen’ helden gedaan. Mensen die met gevaar voor eigen leven dat van anderen trachtten te redden. Mensen die op de bres stonden voor de vrijheid, het vrije woord, de democratie, de beschaving. En ook aan Hoorn zijn de menselijke drama’s van de oorlog niet voorbij gegaan. In de Nieuwsteeg staan de namen van onze medeburgers die de oorlog niet overleefden. Bij de Grote Kerk komen we jaarlijks samen om niet alleen de vijf gefusilleerden, maar allen te herdenken en te eren. Ook in Hoorn zijn mensen opgepakt van wie sommigen niet terugkeerden. Ome Koos, Piet Verbeek, éen van de organisatoren van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en verantwoordelijk voor de onderduikers in West-Friesland, ontkwam in oktober 1943 ternauwernood aan de SD die een bijeenkomst in het evangelisatiezaaltje van de gereformeerde kerk aan de Gedempte Turfhaven binnenviel en verschillende landelijke kopstukken van de organisatie oppakte. Het kan niet anders dan dat verraad in het spel was. Maar hij ging door. Net zoals Gré Visser en vele anderen doorgingen. In stilte. Over wat je deed praatte je niet. Kon je niet praten. En na de oorlog zat men niet op de verhalen te wachten. Soms uit schaamte, omdat mensen toen het er tijdens die donkere jaren op aankwam de andere kant opkeken. Dat mogen we niet veroordelen. Wie weet hoe wij zouden handelen. Nog vaker zweeg men omdat het land moest worden opgebouwd. We moesten vooruit kijken, de vreselijke tijd achter ons laten, vergeten. Gelukkig dat we een aantal van die moedige verhalen aan de gulzige muil van de geschiedenis hebben weten te ontfutselen. En het is ook daarom dat ik er opnieuw voor pleit enkele straten in Hoorn naar deze ‘gewone mensen’ die het als hun plicht zagen te doen wat zij deden, te vernoemen.

Gré, in jou danken we allen die tijdens de oorlog hun verantwoordelijkheid namen en houden wij hen in herinnering.

Twee weken voor het einde van de oorlog werd de bekende Duitse dominee Bonhoeffer door de nazi’s opgehangen.

Ik wil met een gedachte, één zin, van hem eindigen:

Vrijheid ligt niet in verheven gedachten, alleen in de daad.

Die daad Gré, die jij en anderen stelden, was de kiem voor de vrijheid die we sinds die donkere periode in ons land hebben gekend. En die we als een kostbaar geschenk van jou en anderen hebben ontvangen, met ons mee mogen dragen, moeten koesteren en bewaken en overdragen aan de generaties na ons.

Egbert Ottens
januari 2012
-----------------------------------

Gre Visser is ook aangemeld voor dé Westfries 2011