Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Een deel van de Sint Jozefschool in Blokker kent een lang verleden. In de  periode 1908-1958, woonden hier de  Zusters van De Voorzienigheid en was de huidige school het klooster Bethlehem. Zeven lokalen van de huidige  Jenaplanschool zijn ondergebracht in het restant van het voormalige klooster. De historische Vereniging Blokker besteedt in haar jaarboek aandacht aan het klooster Bethlehem.

Historische Vereniging  Blokker
Historische Vereniging Blokker is nog maar pas opgericht, november 2002, maar de vereniging groeit snel en telt inmiddels ruim vijfhonderd leden! Op de eerste "Blokkerdag" van de Vereniging, zondag 26 januari 2003, werd het jaarboek gepresenteerd. Het interessante, honderdvijftig pagina's tellende jaarboek bevat artikelen die uiteenlopende aspecten belichten van de vroegere gemeente Blokker. Penningmeester èn initiatiefnemer van de oprichting van de Vereniging, Nan Kluft en wijlen A. Vreeker, oud-koster van de rooms-katholieke Michaëlskerk te Westerblokker schrijven in het jaarboek een artikel over het klooster.

Klooster Bethlehem
 

Het klooster Bethlehem stond tegenover de kerk, het kerkgebouw dat in 1973 is verkocht aan een woninginrichter en doet nog steeds dienst als tapijtenhal. Het was het kerkbestuur van de H. Michaëlsparochie dat in 1908 opdracht gaf voor de bouw van het "tweede klooster Bethlehem". Blokker heeft namelijk eerder een klooster Bethlehem binnen haar grenzen gehad. Dat klooster heeft vanaf 1475 aan de Bangert gestaan. Het is onlangs in het nieuws gekomen door archeologische opgravingen naar de restanten van dit gebouw. Het eerste klooster Bethlehem is ruim vier eeuwen geleden verwoest tijdens de reformatie in 1566.

Pastoor Arnoldus Ammerlaan
Het nieuwe klooster aan de Westerblokker kreeg in 1908 ook de naam Bethlehem. De bouw van het nieuwe Bethlehem was vooral te danken aan de pastoor. Dat was Arnoldus Theodorus Ammerlaan, die in 1903 de H. Micha�lsparochie onder zijn hoede kreeg. Hij maakte zich sterk voor de komst van een rooms-katholieke lagere school en een kleuter- en naaischool in zijn parochie, gecombineerd met een tehuis voor ouden van dagen. In fasen werd zijn wens werkelijkheid. Onderdeel van het klooster was het Zustersgesticht. Daar namen in 1908 zusters van de congregatie der arme zusters van het goddelijk kind De Voorzienigheid hun intrek in. De religieuzen gaven les aan de jeugd en verzorgden later ook de ouderen. Het klooster is gebouwd op een stuk grond tegenover de kerk. Dit perceel heette in de volksmond "het eilandje". Het lag rondom in het water. Er stonden twee huizen op, die werden gesloopt. Bethlehem is op 30 december 1908 op plechtige wijze ingewijd door J. Smeele, deken van Hoorn. Aannemer J. Verberne uit Volendam-Venhuizen bouwde het voor bijna 30.000 gulden, naar een ontwerp van C. Robbers uit Haarlem.

Uitbreidingen
Het kloostergebouw is diverse malen uitgebreid. De eerste vergroting bestond onder meer uit extra schoolruimte en een washok voor de zusters. De onderhandse aanbesteding van deze klus was al in 1909, al een jaar na de opening. Ook toen voerde Johannes Verberne het werk uit. Zijn bedrijf was inmiddels verplaatst naar Spanbroek. In 1913 volgde een forse uitbreiding. Het gebouw werd aanzienlijk vergroot met een afdeling voor de huisvesting van bejaarden, toentertijd ouden van dagen genoemd. De nieuwbouw bestond uit zalen en andere vertrekken voor mannen en vrouwen. Tevens werd in de kapel van het zustergesticht een zangkoor gemaakt.
De architect was en oude bekende, Haarlemmer Robbers. De aannemer was ditmaal Gebroeders Botman uit Wervershoof. De kosten van de uitbreiding bedroegen bijna 28.000 gulden, bijna het bedrag waarvoor in 1908 voor de eerste maal is gebouwd.  Het extra gedeelte was niet de laatste nieuwbouw. In 1929 was het geluid van de troffel en de hamer wederom te horen in Blokker. En weer was de school aan bod. De school werd voorzien van kelders, twee lokalen en een lokaal voor overblijvende kinderen. Kosten: iets meer dan 29.000 gulden.

NSB-burgemeester
Pastoor Ammerlaan heeft de bouwactiviteiten van 1929 nog meegemaakt. De geestelijke, die met hart en ziel was verbonden aan Bethlehem, overleed op 28 maart 1931. Hij had een kelk vermaakt aan het klooster. Bethlehem is de oorlogsjaren goed doorgekomen. Dit was volgens oud-koster Vreeker vooral te danken aan de toenmalig NSB-burgemeester C. Koeman. "Hij heeft veel gedaan voor de oudjes". Meermalen werden er in de jaren 1940-1945 aardappelen en tarwe afgeleverd bij het klooster. Volgens Vreeker is het ook aan Koeman te danken dat tijdens de bezetting de Duitsers Bethlehem niet in bezit namen. Bij veel oudere Blokkerders zullen de namen nog een bekende klank hebben: zuster Anna, zuster Canuta, zuster Loyola en zuster Magdala. Dit zijn de namen van enkele zusters die als onderwijzeres les hebben gegeven op de Sint Jozefschool. Het klooster Bethlehem was geen eeuwig leven beschoren. Sterker nog: niet meer dan een halve eeuw. In 1958 vertrokken de zusters. Het aantal intredes bij de congregatie De Voorzienigheid liep sterk terug en de zusters in Blokker werden teruggeroepen. De bejaarden kregen onderdak in andere tehuizen.

Sloop
De gemeente Hoorn werd in 1959 eigenaar van het deels leeggekomen gebouw. Pogingen om het klooster een andere bestemming te geven, liepen op niets uit. Enkele families mochten er tijdelijk wonen. Eén van hen was de familie Stam, nadat haar boerderij was verbrand. Acht jaar na het verlies van de eigenlijke bestemming volgde in 1966 sloop van het grootste gedeelte van het pand. Een roemloos einde van Bethlehem. De sloop was een mooie klus voor de firma Konst en Van Polen te Blokker. Dit bedrijf ging aan het werk voor 430.000 gulden. Sloop was bijna vijf keer duurder dan de totale nieuwbouw. Een groep leerlingen van de Sint Jozefschool kreeg tijdens de sloopwerkzaamheden les in de stallen van veehouder Frans Broers aan de Westerblokker. Andere kinderen waren tijdelijk ondergebracht in de bollenschuren van J. Groot, eveneens aan de Westerblokker. Nan Kluft was één van hen. Hij zat toen in de vijfde klas.

Hout hergebruikt
Het ongemoeid gebleven deel van Bethlehem is bij de Sint Jozefschool getrokken. Het meeste puin belandde op de vroegere stortplaats aan de Oudijk. Een deel van het oude hout is gebruikt voor uitbreiding van de Jozefschool. De oude kelders zijn erg vochtig en worden niet meer gebruikt.

Bron: Noordhollands Dagblad/ Dagblad voor WestFriesland