Kwartaalblad 2015 nr.4   (december)

De foto van het pas opgeleverde appartementencomplex 'Kaap Hoorn' (het voormalige Liornehuis) verwijst niet alleen naar de waarderingsprijs, die de architect en de uitvoerders tijdens de najaarsledenvergadering van Oud Hoorn kregen van onze vereniging. Het is tevens de opmaat naar het voorwoord van onze nieuwe voorzitter, Jaap van der Hout, die de activiteiten van onze vereniging toelicht bij de besprekingen van de nieuwe 'nota binnenstad', de visie van het gemeentebestuur op de verdere ontwikkeling van onze binnenstad. Ook de aftredende voorzitter, Egbert Ottens, komt in zijn laatste 'bij de voorplaat' terug op het Kaap Hoorn-complex en noemt deze prijs een signaal naar de toekomst.

In het licht van de huidige toestroom van vluchtelingen uit o.a. Syrië vertelt Ottens het verhaal van de ruim één miljoen Belgen, die na weken van afschuwelijke bombardementen op burgerdoelen in 1914 naar Nederland kwamen. De reacties in West-Friesland naar aanleiding van verschillen van inzicht over de opvang en de nadruk op de verschillen in godsdienst en karakter doen sterk denken aan onze eigen tijd. Verder verhaalt Ottens over de opvang in Hoorn en Zwaag en de indruk die de berooide vluchtelingen maakten op de bevolking. Overleg tussen de Belgische regering en de Duitse bezetter leidde ertoe dat de meeste vluchtelingen al weer vrij snel terug naar huis konden keren, waarna de Duitsers een hek met onder stroom gezet prikkeldraad aanlegden langs de gehele grens tussen Nederland en België.

Op de hoek van de Weel en het Keern, nabij de Westersingel, werd kort geleden een gedenkteken geplaatst op de plek waar zich vroeger de joodse begraafplaats bevond. De auteur vertelt naar aanleiding daarvan de geschiedenis van de joodse aanwezigheid in Hoorn en de aan hun toegewezen rechten en opgelegde plichten. In 1968 werd begonnen met het verplaatsen van de graven van de eeuwenoude begraafplaats naar de nieuwe, algemene begraafplaats aan de Berkhouterweg.

Hoewel Hoorn geen officieel reddingstation heeft van de Koninklijke Nederlandse redding Maatschappij, meren er toch geregeld reddingboten af die door de KNRM weliswaar zijn afgestoten, maar door nieuwe eigenaren zijn aangepast aan nieuwe taken. Frans Zack bespreekt de oude en de nieuwe geschiedenis van een viertal van dergelijke schepen: de Hessel Snoeck (Hoornse brandweer), de Suzanna (particulier eigendom, vaartochten op de Wadden), de Zeemanshoop (St. Neeltje Jacoba, museumhaven Ameland) en de Brandaris (St. Behoud oudste reddingboot ter wereld, Terschelling).

In een interview met Maarten Overtoom, de architect van de verbouw van het voormalige Liornehuis tot het van alle gemakken voorziene appartementencomplex Kaap Hoorn, komt de geschiedenis van dit oudste hoogbouwwooncomplex in Hoorn uitgebreid aan de orde. In één jaar tijd zijn de plannen voor sloop en nieuwbouw van dit markante gebouw veranderd in een rigoureuze opknapbeurt. Met gebruikmaking van de tijdelijke steunmaatregelen van het rijk wist Scholtens Bouw op uiterst snelle wijze het gebouw te strippen en van een nieuw innerlijk en uiterlijk te voorzien, zodat er opnieuw een ‘blikvanger’ staat bij de entree van het centrum van Hoorn. De naam kaap Hoorn verwijst naar de associaties met een schip die het gebouw te weeg brengt en met het ongewisse avontuur dat in recordtijd tot een goed einde werd gebracht.

Het einde van de 16de eeuw wordt o.a. gekenmerkt door een hoog oplopende ruzie tussen de officiële, gereformeerde kerk en een onderstroom die anders denkt over de grote theologische kwesties in die tijd. Grote voormannen waren de hoogleraren Gomarus (gereformeerd) en Arminius (onderstroom), hun aanhangers werden respectievelijk contraremonstranten en remonstranten genoemd. In de nog jonge gereformeerde kerk golden uiteraard strikte regels waar niet iedereen goed mee om kon gaan of wilde gaan. Tot die laatste groep behoorde Cornelis Wiggerts, een zogeheten remonstrant dus, die vanaf 1590 als dominee in Hoorn werkzaam was. Hoe klachten over ‘zuiverheid in de leer’ uitliepen op een conflict, hoe de gemeente Hoorn zich uiteindelijk verzette tegen de opvattingen van de Nationale Synode en hoe Wiggerts het veld moest ruimen, doet Egbert Otens uitgebreid uit de doeken. Het slot van zijn verhaal laat zien dat deze affaire al vooruitwijst naar het scheuren van de gereformeerde kerk in de 17de eeuw en naar de strijd over de vraag, wie de baas is in de kerk, de synode of de overheid.

Een timmerman uit Oterleek, C.Hoogland, behoorde tot die negentiende -eeuwers, die in clubverband - de zogenaamde leeskringen - naar het voordragen van poëzie luisterden of zelf ook actief de dichtkunst beoefenden. Een van onze leden stuitte op een in 1884 in Hoorn uitgegeven boekje (Gedicht op het sloopen en het bouwen der nieuwe Groote Kerk). Hoogland, die als arbeider bij bouwbedrijf Simon Wit uit Oterleek in dienst was, vertelt in dichtvorm over zijn werkzaamheden bij de sloop van de in 1878 afgebrande Grote Kerk en over de nieuwbouw in de jaren daarna. Egbert Ottens vervlecht gedeeltes uit dit gedicht met de geschiedenis van de kerkenbouw op die plek.  Bekijk een pdf (1,5 MB) van het gedicht hier

Jan de Vries, schooljongen in de vijftiger jaren, haalt herinneringen op aan een van zijn speelplekken van vroeger: de Holenweg, de Karperkuil, de Schellinkhouterdijk en de Schelphoek. Wat is er sindsdien al weer veel veranderd!

- Documentatiecentrum (185 – 187)
- Bestuursmededelingen (192 – 193)
- Stadsbeeld (196 – 197)
- Lezingen (197)
- Uitreiking van Yad Vashem-medailles
- Inhoudsopgave van de gehele jaargang.