Kwartaalblad 2011 nr.2   (juni)

Over het veelbewogen leven van Hadrianus Junius valt in deze editie van het kwartaalblad veel te lezen. Hij was historicus en heeft onderzoek gedaan naar de geschiedenis van Holland, dat met Zeeland het westelijk deel van ons grondgebied uitmaakte. Ter herinnering aan zijn 500e geboortedag ziet men op de voorpagina van dit kwartaalblad een geschilderd portret van Junius.

Op 1 juli 1511 werd in Hoorn Hadrianus Junius geboren. In een uitvoerig artikel gaat Dirk van Miert in op het leven en werken van Junius. Zo kan men lezen over zijn kennismaking met de Hongaarse geleerde en humanist Johannes Sambucus. Tijdens een verblijf in Antwerpen besloot Sambucus de op dat moment in Haarlem wonende Junius te gaan bezoeken. Helaas trof hij Junius niet thuis maar de dienstbode die de huisdeur opende kon hem vertellen waar hij was. Junius verbleef te midden van voerlieden in een kroeg. Dit was wel het laatste wat de Hongaar verwacht had: de grote Junius, de grootste geleerde in Holland van dat moment, de gevierde uitgever en vertaler van Griekse teksten, de erudiete auteur van een vuistdik Grieks-Latijn woordenboek, de man die voor beroemde uitgevers had gewerkt, maar ook in Engeland jarenlang in dienst was geweest van de hoge adel, deze man zat in de kroeg met een stel karredrijvers? De schok was teveel voor Sambucus en hij maakte abrupt rechtsomkeert en toog weer naar het Zuiden.

De Batavia van Hadrianus Junius Hornanus, geschreven in de jaren 1566-1570 is een boek over Holland en de Hollandse identiteit. Na de verschijning van dit boek in 1588 werd de naam Batavia eenvoudig een synoniem voor Holland. Beide namen hebben intussen al een hele geschiedenis. Voor buitenlanders is Holland nu identiek met het huidige Nederland, wat Junius heel vreemd gevonden zou hebben, want dat Nederland kende hij niet. Zijn boek gaat uitsluitend over het oude graafschap Holland, tussen Vlieland en de Maas dat vanouds vagelijk bekend was als een afgelegen en grotendeels onbewoonbaar landje vol moerassen en rivieren, alleen bereikbaar over het water, met weinig geschiedenis, en waarvan de bewoners de reputatie hadden van domheid. Zo begint een artikel van de hand van Nico de Glas dat een uitvoerige beschrijving geeft van het boek van de hand van Junius.

In de Hoornse Noorder- of Mariakerk aan het Kleine Noord bevindt zich naast de binnenkant van het voorportaal een heel speciale inbouw: een kloklodenkast. Deze kast dateert uit 1725, tenminste uit dat jaar is het uit vier korte gedichten bestaande gekalligrafeerde opschrift op het kleurrijk beschilderde houten beschermschot. Het doel van de kast was het opvangen van de twee zware loden gewichten die als ze hun tocht van boven naar beneden hadden volbracht, op de grond neerkwamen. De loden hadden de functie om door hun langzaam neerdalen het uurwerk van de buiten uithangende wijzerklok gaande te houden. Gerard Weel geeft een beschrijving van de werking en ook geeft hij uitleg over opschrift van de kast.

In de binnenstad van Hoorn zijn veel dakkapellen op historische panden versierd (geweest) met cirkelvormen. Bij een recente opname door Bureau Erfgoed van de gemeente Hoorn bleek het aantal cirkelversieringen schrikbarend laag te zijn geworden terwijl historische foto’s nog een breed gebruik laten zien. Tijd dus om aandacht te geven aan dit fenomeen.
P. C. Meijers van het Bureau Erfgoed van de gemeente Hoorn geeft in het artikel uitleg over het gebruik van zink en lood bij het waterdicht bekleden van dakkapellen. Daarbij werd ook gebuik gemaakt van trotseerloodjes die tevens een soort visitekaartje van de loodgieter vormen.

In Hoorn waren gedurende de 19e eeuw bataljons infanterie gelegerd, die jaar in jaar uit in voortdurende afwisseling moesten worden gekazerneerd. Aan de eisen van huisvesting en de daarbij passende voorzieningen kon het gemeentebestuur vaak met moeite voldoen. Dit in de afweging met andere noodzakelijkheden zoals de zorg voor de eigen burgers en de aandacht voor de armen.
In een uitvoerig artikel beschrijft Jaap Toes het militaire leven in Hoorn sinds 1814. Jaap Toes (Den Helder, 1919) was werkzaam in de journalistiek, laatstelijk als lid van de hoofdredactie van het Noordhollands Dagblad. Bij zijn afscheid van de krant ontving hij de zilveren legpenning van de gemeente Hoorn. Jaap Toes overleed op 1 juni 2011 op 91-jarige leeftijd. Nog kort voor zijn overlijden heeft hij het laatste deel van zijn artikel onder ogen gehad en waar zo nodig correcties aangebracht.

Historische Vereniging Holland bracht bezoek aan Hoorn
Westfries Museum eert Junius met bijzondere tentoonstelling
Bouwkunstcursus in het najaar

Overige rubrieken
Stadsbeeld, restauraties, wijzigingen en verval
Hoe Hoorn veranderde
Het documentatiecentrum van Oud Hoorn
Lezers schrijven