Kwartaalblad 2019 nr.4   (december)

Het 25 jarig jubileum van de Publicatiestichting Bas Baltus krijgt alle aandacht in het laatste nummer van dit jaar. Samen met de Stichting Stadsherstel Hoorn en de gemeente Hoorn maakt onze vereniging deel uit van deze publicatiestichting. Waartoe dat de afgelopen 25 jaar heeft geleid, ziet u op de voorplaat.

Aan het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw groeit het besef dat er moet worden samengewerkt om de geschiedenis van de stad en haar gebouwen vast te leggen in publicaties. Er waren al eerder aanzetten daartoe geweest, maar met mannen als Bas Baltus en Arie Boezaard (zie volgende artikel) komt er schot in. Ton van Weel, oud-voorzitter van Oud Hoorn, zet in deze bijdrage de groei en bloei van de in 1994 opgerichte gezamenlijke publicatiestichting uiteen, licht de doelstellingen toe en vertelt over de grote en coördinerende rol van Bas Baltus, de naamgever van de stichting.

“Maar wat zou Hoorn zijn zondert Arie Boezaard?” Zo begint Rita Lodde de weergave van haar gesprek met Arie over zijn rol bij het behouden van de monumenten in onze stad. Een uitermate stimulerende rol op de achtergrond blijkt dat te zijn geweest en ook een rol die nog steeds bestaat. Monumentaal eigenlijk, om een woordspeling te gebruiken!

Naast organiseren (eerste artikel) en zorgen voor de monumenten (tweede artikel) moet er ook geschreven worden. Vandaar het interview met Willeke Jeeninga en Laura Jonkhof, die voor een flink gedeelte van de boeken van PSBB onderzoek hebben verricht en de teksten hebben geschreven. Nancy Alders heeft hen gevraagd naar het begin van hun samenwerking met PSBB, hun werkwijze, de problemen waar zij tegenaan lopen en hun plannen en ideeën voor de toekomst.

Het is iedere keer weer een hele uitzoekerij om te bepalen hoe groot de oplage van een publicatie van PSBB mag zijn. Dit praktische punt van het werk binnen de publicatiestichting belicht Rita Lodde door een terugblik op 1838, toen na de brand in de grote kerk in Hoorn met behulp van de uitgave van een boek gepoogd werd geld in te zamelen voor de herbouw.

Wie waren na de uitvinding van de boekdrukkunst in het midden van de vijftiende eeuw de eerste boekdrukkers, boekbinders en boekverkopers in Hoorn? Waar kwamen zij vandaan? Wat voor soort werk drukten zij? Waar hadden zij hun winkel of werkplaats in de stad? Ondanks het gegeven dat de titels van de in Hoorn uitgegeven boeken wel al langer bekend waren, kon niemand met enige mate van zekerheid aangeven hoe en waar het gilde van de boekdrukkers en aanverwante beroepen in de dagelijkse praktijk werkzaam was. In die leemte is nu voorzien. Op verzoek van de jubilerende publicatiestichting is door John Brozius en Anton Groot uitgebreid archiefonderzoek gedaan om antwoorden te vinden op bovenstaande vragen. Zelfs een korte samenvatting van al hun bevindingen voert in dit bestek te ver. Het rustig tot u nemen van het verhaal levert heel veel kennis op!

Over boeken voor specifieke doelgroepen, speciale boekbanden, folio- en andere formaten en eigen boekbanden vertelt Harm Stumpel. Hij licht zijn verhaal toe met illustraties, die de technische gegevens duidelijk maken.

De rol van de stadsgeneesheer en kroniekschrijver Theodorus Velius (geboren 1572) is al vaker belicht in dit blad. Deze keer een verhaal over de omzwervingen van een exemplaar van de derde druk van ‘Chronijck van Hoorn’, dat via eerdere eigenaren als Meynert Albert Sonck en Multatuli uiteindelijk weer terug is gekomen in Hoorn.

Goed verkopende boeken, zoals het reisjournaal van Willem Ijsbrantsz Bontekoe, werden niet alleen herdrukt, maar kregen ook te maken met de concurrentie van roofdrukken. Illegale herdrukken zouden wij dat tegenwoordig noemen. Rita Lodde vertelt hoe uitgever Deutel daarmee omging en wat hij wettelijk gezien kon doen. UIteindelijk zijn er ongeveer honderd drukken verschenen in allerlei talen en allerlei vormen.

Leerlingen van de Latijnse school in Hoorn kregen, als zij de beste waren van hun klas, een beloning in de vorm van een boek met een speciale kaft, een zogeheten prijsband. Ook heel ijverige leerlingen konden zo’n boek krijgen. Op een los inlegvel werd dan aangegeven voor wie het boek bestemd was en wegens welke verdiensten hij dit gekregen had. In dit verhaal wordt verteld over een jongen uit Medemblik, die via de school in Hoorn naar de universiteit in Leiden ging om daar theologie te studeren. Zijn carrière beëindigde hij als predikant in zijn geboortestad.

Als laatste bijdrage een korte biografische schets van een hedendaagse bestsellerauteur, Margreet van Hoorn, de in 2010 overleden schrijfster van maar liefst 79 boeken, veelal romans over liefde en verliefdheid. Ook met haar gedichten die in dag- en weekbladen verschenen, wist zij vele mensen te boeien.

Met een 'in memoriam' voor Jelly Drijfhout, bestuurslid van Oud Hoorn, en met de vaste rubrieken over het documentatiecentrum van Oud Hoorn, de restauraties en wijzigingen in het stadsbeeld en met de inhoudsopgave van 2019 is ook dit nummer weer meer dan gevuld.