Kwartaalblad 2010 nr.4   (december)

Sinds kort is in de expositieruimte van onze vereniging in het Oost-Indisch Pakhuis, Onder de Boompjes 22, een tentoonstelling te zien van ansichtkaarten van Giel van der Zel. Dit is al de tweede tentoonstelling die uit de enorme collectie van Giel van der Zel kon worden samengesteld. Ook de afbeelding op deze voorplaat komt uit deze collectie maar is niet in de tentoonstelling opgenomen. Het gaat hier om de Korenmarkt zo’n kleine honderd jaar geleden. Wat opvalt zijn de kinderen met hoeden, maar ook dat in die tijd de Korenmarkt nog gebruikt werd als los- en laadkade voor vrachtschepen die toen op zee nog van hun zeilen gebruik maakten. Voor de tentoonstellingbezoekers hebben de samenstellers Femke Uiterwijk, Trudy de Rooij en Marit Veerman weer een keuze gemaakt uit tal van interessante beelden van Hoorn.

In Hoorn waren gedurende de 19e eeuw bataljons infanterie gelegerd, die jaar in jaar uit in voortdurende afwisseling moesten worden gekazerneerd. Aan de eisen van huisvesting en de daarbij passende voorzieningen kon het gemeentebestuur vaak met moeite voldoen. Dit in de afweging met andere noodzakelijkheden zoals de zorg voor de eigen burgers en de aandacht voor de armen.
In een uitvoerig artikel beschrijft Jaap Toes het militaire leven in Hoorn sinds 1814. Jaap Toes (Den Helder, 1919) was werkzaam in de journalistiek, laatstelijk als lid van de hoofdredactie van het Noordhollands Dagblad. Bij zijn afscheid van de krant ontving hij de zilveren legpenning van de gemeente Hoorn.
Het door Jaap Toes geschreven verhaal krijgt nog een vervolg in de komende twee nummers van het kwartaalblad.

Hoorn kent al vele jaren vier voetbalverenigingen: Hollandia, Always Forward, Zwaluwen en HSV Sport, ieder met hun eigen signatuur. Van deze vier verenigingen is HSV Sport officieus de oudste vereniging van Hoorn. En niet alleen van Hoorn: zelfs van heel Nederland daar de geschiedenis van deze vereniging terug gaat naar ver voor 1900. Voetbalclub Hollandia werd in 1898 opgericht, oorspronkelijk onder de naam Volharding. De vereniging dankt zijn ontstaan aan het straatvoetbal dat gespeeld werd achter de Grote Kerk. R.K. Always Forward werd opgericht in 1921 als rooms katholieke
voetbalvereniging. Deze vereniging ging van start op de lokatie Westersingel waar nu
de parkeerplaats Lambert Meliszweg is. H.C.S.V. Zwaluwen dankt zijn ontstaan aan op
straat voetballende leerlingen van de Christelijke Ulo school. Onder de naam C.V.V. De Zwaluwen werd de vereniging officieel opgericht op 15 februari 1939.
In een uitvoerig artikel beschrijft Ko Kok het wel en wee van deze vier verenigingen. Vooral ook de bij het artikel behorende illustraties zullen veel lezers aanspreken.

Als in het voorjaar en de zomer van dit jaar de festiviteiten rond de 500e geboortedag van Hadrianus Junius (1511-1575) zullen gaan plaatsvinden, kan geen enkele inwoner van Hoorn meer in onwetendheid verkeren over leven en werken van deze grote stadgenoot uit de 16e eeuw. Op 27 maart 1556 zet Hadrianus Junius Hornamus, ofwel Adriaan de Jonge uit Hoorn, een dikke punt achter de inleiding van zijn verhandeliing over hoofdhaar (De Coma), die hij een plaats geeft in zijn bundel met de titel Animadvesa (Onservaties).
Ben Leek beschrijft in dit nummer van het kwartaalblad wat Junius bewoog om zich met hoofdhaar te gaan bezig houden. Met dit uitvoerig artikel geeft Ben Leek tevens de aftrap van het Juniusjaar 2011.

De jaarlijkse monumentenprijs van de Vereniging Oud Hoorn ging in 2010 naar de tuinderswoning van de familie De Jong aan de Dorpsstraat 5 te Zwaag. Bij de uitreiking van deze prijs gaf de heer Joop van Diepen een toelichting op het fenomeen tuinderswoning. Voor dit kwartaalblad schreef de heer Van Diepen een artikel met de titel: Van boeren en tuinders en hun behuizing. Joop van Diepen is bestuurslid van het Westfries Genootschap, van de Boerderijenstichting Vrienden van de Stolp en van de Stichting Landelijk Schoon.

Het is in dubbel opzicht wonderlijk dat de naam Claes Stapel voor de inwoners van Hoorn vooral aan het Vrouwenhofje aan het Munnickenveld is verbonden. Zijn geldelijke bijdrage aan de stichting van het hofje was de minste van de drie mannen die het hofje lieten bouwen. Afgesproken was dat elk drieduizend gulden zou bijdragen. Maar toen het zover was bleek Stapel slecht bij kas te zitten, waarop Jan Jansz Koeckebakker en Pieter Bos het verschil bijlegden. Van niet minder, misschien zelfs van grotere betekenis is Claes Stapel als verzamelaar van stichtelijke poëzie. Zijn: Het Lusthof der Zielen, officieel in 1681 voor het eerst in Alkmaar bij Jacob Pietersz. Moerbeek uitgegeven beleefde tot ver in de daaropvolgende eeuw (1743) zeven drukken. Dit en nog veel meer over het doen en laten van Claes Stapel wordt beschreven in een uitvoerig artikel van de hand van Egbert Ottens.

Op 4 januari j.l. vierde de Openbare Scholengemeenschap West-Friesland het 100-jarig bestaansfeest. Tegenwoordig maakt de scholengemeenschap onderdeel uit van het Atlas College maar is in historisch perspectief voortgekomen uit de in 1867 gestichte Hogere Burgerschool. In 1911 werd door de Rijks Hogere Burgerschool een nieuw gebouw in gebruik genomen aan de huidige Johan Messchaertstraat. Ben Leek geeft een overzicht van de gebeurtenissen van de afgelopen 100 jaar.

Het bestuur van de Vereniging Oud Hoorn probeert meer jongeren voor de historie van de stad en het werk van de vereniging te interesseren. Daartoe wordt samengewerkt met het middelbaar onderwijs, ook worden rondleidingen georganiseerd voor leerlingen uit het basisonderwijs. Zo nu en dan kan een werkstuk dat naar aanleiding daarvan is gemaakt worden gepubliceerd. Felicia Peerenboom en Myrthe de Jong deden onderzoek naar de Rode Steen en kregen voor hun opdracht een acht.

Het zal je maar gebeuren: je bezoekt voor de eerste keer een archief en binnen de kortste keren doe je een wereldvondst. Het overkwam geschiedenisstudent Ruben Schalk uit Utrecht. In februari van het afgelopen jaar vond hij tijdens zijn scriptieonderzoek in het Westfries Archief te Hoorn het tot nu toe oudst bekende “aandeel” ter wereld. Het stuk dateert van 9 september 1606 en is uitgegeven door de VOC-kamer Enkhuizen. Jan de Bruin van het Westfries Archief beschrijft de vondst en toont ook beelden van het bewuste aandeel.

De Ridderikhoff-panden
Kort overzicht historie De Rie-directie
Gered door een kaas
Overzicht lezingen seizoen 2011
Verslag najaarsledenvergadering
Van keukenmeid tot drinkebroer
Inhoudsopgave 2010

Van de bestuurstafel
Stadsbeeld, restauraties, wijzigingen en verval
Hoe Hoorn veranderde
Het documentatiecentrum van Oud Hoorn
Men vraagt ons
Lezers schrijven