Wethouder Axel Boomgaars heeft samen met Pieter Meijers, hoofd bureau Erfgoed, persoonlijk bij de eigenaren van twee van de kersverse gemeentelijke monumenten speciale gevelschildjes afgegeven. Mét QR-code die leidt naar alle achtergrondinformatie op internet.

In totaal zijn achttien panden aangewezen, waaronder acht winkels. Die panden stonden al als ’beeldbepalend’ op de kaart, maar de aanwijzing als monument betekent dat niet alleen het uiterlijk, maar ook de materialen die worden gebruikt aan eisen moeten voldoen.

Geglazuurde tegeltjes

Joris en Sandra Langendijk, van Koepoortsplein 1 (slagerij sinds 1912) zijn positief over de aanwijzing, ook al kan die zowel voordelig als beperkend uitpakken. Zo mogen ze niet zomaar veranderingen aanbrengen. Maar dat waren ze toch al niet van plan. Ze zijn trots op hun pui in art deco stijl, met de zwarte, rode en geel gevlamde geglazuurde tegeltjes, die in 1931 werden aangebracht. Voor de toegankelijkheid met rolstoelen en brede kinderwagens zou het mooi zijn als er in plaats van de smalle houten deuren een schuifpui in kwam, ’maar dat doe je niet’.

Joris Langendijk (52) is de derde generatie in de slagerij. „Toen ik jong was zat dit er al op. Het is mooi dat de oude gevel behouden blijft als we zouden verkopen en zij er bijvoorbeeld appartementen in maken.”

Onderzoek

Hij hoort ervan op dat er ook subsidiemogelijkheden zijn als ze de kozijnen willen verven. „Maar dan kijken we wel wat de historische kleuren waren, wat er onder de bovenste verflagen zit”, zegt Pieter Meijers. Ook dat onderzoek betaalt de gemeente dan. Mocht Langendijk willen, dan zou hij ook de gebogen houten sierpaneeltjes bovenin de ramen kunnen laten terugkomen zoals er nu alleen nog een boven de deuren zit. „Dat moet niet, maar we stimuleren dat wel”, zegt Meijers.

De Gruyter

De gemeente Hoorn is al sinds 2017 actief met het stimuleren van eigenaren van winkels, om hun puien te verfraaien door het gebruik van historische kleuren, of ze te restaureren of reconstrueren. Zo is onlangs de kenmerkende winkelpui op de hoek Nieuwe Noord-Nieuwsteeg (De Gruyter) met zijn blauw geglazuurde keramiek in oude glorie hersteld. Bij het verbouwen van de voormalige V&D tot appartementencomplex kreeg, de bovenste verdieping in plaats van grote grijze gevelplaten weer ruitjes.

Grote Noord 75 (hoek Jan van Neksteeg) is in oude luister hersteld. De eigenaar van Grote Noord 73, het op dit moment onooglijke pand waar Aktiesport zat, krijgt subsidie om weer een negentiende-eeuwse pui te laten aanbrengen. Grote Noord 45 (’Broodje van Jan’) kreeg al een hele nieuwe pui, die geïnspireerd is op het oorspronkelijke exemplaar. Voor Grote Noord 130, dat nu gedomineerd wordt door een enorm blauw vlak met Blue Striker erop, zijn besprekingen met de eigenaar gaande.

Borstelfabriek

Grote Noord 84-86-88, waar nu Ziengs zit, behoort tot de winkelpanden die zijn gepromoveerd van beeldbepalend naar gemeentelijk monument. De eigenaren, Hanneke van Wijk en haar vader Ruut, namen het monumentschildje in ontvangst. Het pand - oorspronkelijk drie - is sinds 1940 in familiebezit, aanvankelijk als winkel en groothandel van borstelfabriek De Arend, die in 1900 door de opa van Ruut is gestart.

De grote bronzen arend op de erker herinnert er nog aan. In 1959 werd de winkel uitgebreid met Grote Noord 84, dat werd gesloopt en herbouwd in dezelfde stijl als 86 en 88. Het werd een lederwarenwinkel, met ook een afdeling ruitersport. Tot 2003-2004, toen de familie Van Wijk stopte met de winkel en het pand ging verhuren aan Coolcat, had het nog portieken. Op verzoek van Coolcat werd de ondergevel rigoureus veranderd, met grote etalages tot de grond en schuifdeuren in het midden. Achteraf gezien, denkt Hanneke van Wijk, was het té rigoureus. „Bij een volgende verbouwing zou het prettig zijn het iets origineler terug te laten komen.”

Brons

Pieter Meijers verwacht dat er subsidie beschikbaar zal zijn om ’even die verbeterslag te maken’.

Bijzonder aan het pand zijn onder meer de deuren, kozijnen en andere elementen van brons. Maar wie goed kijkt, ziet dat het kozijn van de linker deur van bronskleurig geschilderd hout is.

Van Wijk wist de gemeente al te vinden om advies te vragen, onder meer toen een vleugel van de arend los zat.

Ze vertelt dat schoenwinkel Ziengs, die hier in 2019 na het faillissement van Coolcat zijn intrek nam, de stenen van de winkelpui wel groen had willen erven. „Maar daar zijn ze niet verder op ingegaan.” Meijers is blij toe. „Wij proberen het schreeuwerige een beetje te beperken.”

Beleefbaar maken

Er is per jaar via de subsidieregeling Restauraties Monumenten Hoorn een budget van 100.000 euro voor restauraties en 50.000 euro voor ’beleefbaar maken’ beschikbaar, meer dan vroeger.

Er is Hoorn veel aan gelegen om de ontwikkeling, die vanaf de jaren zestig zorgde dat bijzondere puien vervangen werden door strakke gevels in de huisstijl van winkelketens, met rolluiken en kunststof, terug te buigen. Er moeten weer meer verschillen komen in de winkelstraten, door historische winkelpuien te beschermen en te restaureren. „Historische winkelpuien geven karakter aan de stad, dragen bij aan een levendige winkelstraat”, zegt wethouder Boomgaars, die blij is te merken dat veel ondernemers enthousiast zijn en trots op hun pand. „Die historische sfeer is niet alleen mooi voor de inwoners, maar ook goed voor het toerisme en de economie.”