Vereniging Oud Hoorn - Actualiteit

Vereniging Oud Hoorn heeft de jaarlijkse monumentenprijs dit jaar toegekend aan Vereniging Hendrick de Keyser voor haar inzet tot behoud van historisch erfgoed in Nederland in het algemeen en in Hoorn in het bijzonder. Zes jaar geleden droeg de gemeente Hoorn vijf monumentale parels aan de vereniging over omdat de kosten van restauratie en onderhoud te hoog dreigden te worden. Tegen dat voornemen ontstond veel verzet. Niet in het minst binnen de Vereniging Oud Hoorn. Met de prijs wil Oud Hoorn niet alleen aangeven dat Vereniging Hendrick de Keyser zich voorbeeldig voor het behoud van deze panden heeft ingezet, ook de naamgever van de vereniging wil Oud Hoorn eren, naar wiens ontwerp dit jaar 400 jaar geleden de Waag aan de Roode Steen werd gebouwd en in gebruik genomen.

Tijdens de najaarsledenvergadering van de Vereniging Oud Hoorn werd de jaarlijkse monumentenprijs uitgereikt. Voor dit jaar ging de prijs naar de Vereniging Hendrick de Keyser. Oud Hoorn-voorzitter Egbert Ottens kon de prijs overhandigen aan de heer Carlo Huijts, directeur van de Vereniging Hendrick de Keyser. De prijs bestaat voor 2009 uit een afdruk van een tekening van de Amerikaanse kunstenaar Len Tantillo en geeft een beeld van de Waag in Hoorn. Op de foto toont de heer Huijts de zojuist ontvangen prijs aan de aanwezigen bij de najaarsledenvergadering.

De heer Huits liet via deze presentatie diverse activiteiten van de Vereniging Hendrick de Keyser zien zoals deze in Hoorn plaatsvinden

Op de website van de Vereniging Hendrick de Keyser treft u hier ook het Hoornse bezit van de Vereniging.

Hieronder de tekst van de toespraak die de voorzitter van de vereniging, zaterdagmorgen 24 oktober tijdens de najaarsledenvergadering in de Oosterkerk uitsprak.

Monumentenprijs Oud Hoorn 2009

Geen mooier jaar dan dit jaar, meneer Huijts, om de vereniging die u vertegenwoordigt, de Monumentenprijs 2009 van onze Vereniging Oud Hoorn te mogen toekennen.Onze geëerde voorvader Theodorus Velius maakt in zijn Kroniek van onze stad gewag van het feit dat het oude waaggebouw aan de Roode Steen in mei 1609 werd afgebroken en dat in juni de fundamenten van de nieuwe Waag werden geheid. Nog datzelfde jaar werd de nieuwe Waag voltooid. ‘Zeer fraai’, schrijft Velius, ‘helemaal van blauw arduinsteen, zoals tegenwoordig nog te zien is.’

Het is dit jaar dus vierhonderd jaar geleden dat de Waag, zoals die om Velius te parafraseren nu nog te zien is, op de Roode Steen werd opgeleverd. Het was in 1608 dat het stadsbestuur van Hoorn de naamgever van uw vereniging, de Amsterdamse bouwmeester Hendrick de Keyser uitnodigde ‘verscheijdene uijtwerpen ende patronen’ te maken voor de bouw van een nieuwe Waag.

Hendrick de Keyser was een veelzijdig man. Hij was éen van de belangrijkste bouwmeesters en beeldhouwers van de republiek aan het begin van de Gouden Eeuw. Zijn werk vormt het hoogte¬punt van de Hollandse renaissance. Tegelijk was hij stadssteenhouwer in dienst van de gemeente Amsterdam. Samen met de stadstimmerman en de stadsmetselaar vormde hij de trojka die leiding gaf aan wat een voorloper van het later zo machtige, en inmiddels ontmantelde, Publieke Werken was. De Keyser verwierf die functie in 1595 toen Amsterdam aan de vooravond van haar indrukwekkende groei stond. Gabri van Tussenbroek beschrijft die buitengewone periode in Amsterdam in 1597; Kroniek van een cruciaal jaar. Dat was het jaar van de eerste geslaagde handelsreis naar Indië en de terugkeer van Willem Barentsz en zijn mannen na hun mislukte poolexpeditie en de overwintering op Nova Zembla. Amsterdam had grote ambities, zoals ook andere steden in de republiek. Maar Amsterdam wilde het grootst en het rijkst van alle worden. Hendrick de Keyser was de spil in de stedelijke ontwikkeling van de stad. Hij ontwierp tal van openbare gebouwen, zoals de Zuider en de Westerkerk, en de beurs op het Rokin. Een verbod op nevenbetrekkingen voor ambtenaren kende men toen nog niet. De Keyser nam ook particuliere bouwopdrachten aan en beperkte zich daarbij tot ons, Hoorns, geluk niet tot Amsterdam. Delft dankt daar haar magistrale stadhuis aan, alsmede het grafmonument van de Oranjes. Wij in Hoorn onze schitterende Waag. En ook de sculptuur van ons stadswapen in het Waaggebouw, de eenhoorn, wordt aan De Keyser toegeschreven. De Keyser was overigens niet alleen de architect van die Waag, hij betoonde zich ook een handig zakenman en leverde de natuursteen. Daar verdiende hij zelfs meer mee dan als bouwmeester, wordt verteld, hoewel ook het eerste hem geen windeieren gelegd zal hebben.

Rond de laatste eeuwwisseling, we zijn nu in het heden beland, vond in Hoorn een ‘kleine oorlog’ plaats tussen rekkelijken en preciezen in monumentenland. Nu hebben we vaker in Hoorn strijd gehad, net als in veel andere Hollandse steden, maar ditmaal was het er éen in de boezem van onze vereniging. Een deel van onze vereniging verzette zich tegen het gemeentelijke voornemen om de vijf mooiste monumenten in onze stad, die gemeenteeigendom waren, onze parels, uit handen te geven. Het was een emotionele strijd, waarbij grote woorden vielen als het verkwanselen van het historisch erfgoed en een nimmer te helen breuk met het verleden. Begrijpelijk was de emotie wel, want de gebouwen, zoals de Hoofdtoren, de Waag en de Boterhal, waren en zijn zo verwant met de Hoornse geschiedenis en verankerd in de Hoornse ziel dat het verraad leek om die panden af te stoten. Alsof je je eigen kinderen buiten de deur zette en onterfde. Die strijd is mag ik hopen aan uw vereniging, meneer Huijts, grotendeels voorbij gegaan, al zult u er op het stadhuis wel éen en ander over vernomen hebben.
Zes jaar geleden werd die overdracht officieel bekrachtigd. Sindsdien heeft uw vereniging zich met groot elan aan restauratie en onderhoud van de betreffende panden gezet, een niet geringe klus want er moest heel wat gebeuren. En het moet gezegd, de gebouwen staan er beter bij dan in de tijd dat de gemeente het beheer over deze gebouwen had.

Voor de talloze inspanningen die uw vereniging zich getroost bij het behoud van het historisch erfgoed in ons land, en in het bijzonder in onze met monumenten zo rijke stad, wil Vereniging Oud Hoorn uw vereniging de Monumentenprijs 2009 van de vereniging toekennen.
Het is geen prijs die gepaard gaat met een groot geldbedrag. Het is vooral de waardering die wij langs deze weg willen uitspreken. En een mooier tijdstip dan dit jaar, met onze vierhonderdjarige Waag, gebouwd door uw naamgever, was nauwelijks denkbaar.

Wij hopen dat uw vereniging Hendrick de Keyser nog lang in onze stad op dezelfde voorbeeldige wijze actief zal zijn en danken u en uw vereniging voor haar betekenisvolle inbreng bij het bewaren van ons historisch erfgoed. Want er is, zoals ik met de pet van de Boterhal op ervaar, nog veel te doen.

De monumentenprijs van Oud Hoorn gaat niet met een groot geldbedrag gepaard. Het is vooral de waardering die wij willen uitspreken. Maar bij een prijs hoort wel een herinnering. In het nieuwe pand dat u onlangs in gebruik nam, waarmee gefeliciteerd, moet ergens herinnerd worden aan deze prijs.

In het Westfries Museum vindt momenteel een tentoonstelling plaats van werk van de hedendaagse Amerikaanse kunstenaar Len Tantillo. Zeer de moeite waard. Tantillo, al een historicus met pen en penseel genoemd, heeft een groot aantal schilderijen gemaakt, in de sfeer van de Hollandse meesters, van de eerste Hollandse nederzettingen langs de Hudsonrivier en het alledaagse leven in die tijd. Ook dat feit herdenken we dit jaar omdat het vierhonderd jaar geleden was dat Hudson daar met zijn manschappen namens de VOC aanlegde. Tantillo was bij de opening van zijn tentoonstelling. Met schetsboek in de hand trok hij op zijn vrije uren door Hoorn en zag de bakermat voor zijn schilderijen met eigen ogen. Een van de eerste tekeningen die hij maakte was, hoe kan het anders, de Waag, tegenover zijn eigen expositie. Wij hebben geprobeerd die tekening te kopen. Dat ging niet, want dat schetsboek was éen geheel, daar wilde Tantillo geen bladzijde uithalen. Maar een afdruk mochten we wel hebben. Die willen wij u bij deze als herinnering aan de Monumentenprijs 2009 van onze vereniging graag overhandigen.
Gefeliciteerd met de monumentenprijs 2009! Uw vereniging en met haar alle medewerkers en degenen die het werk van Hendrick de Keyser mogelijk maken,hebben hem verdiend.

Egbert Ottens
22-11-2009