Kwartaalblad 2024 nr.1   (maart)

Eva Ment: een vooruitblik naar blz. 32 e.v. waar het enerverende leven van Eva Ment, de vrouw van Jan Pietersz Coen wordt beschreven.  

‘Een groots toneelspeler en onmisbaar voor het verzet’ luidt de ondertitel van dit verhaal, ‘ten onrechte vergeten’ volgens Egbert Ottens. De belangrijke rol van Adriaanse voor het verzet in Hoorn en omstreken wordt uitgebreid belicht in een spannend en af en toe ongelooflijk verhaal over stalen zenuwen en heldenmoed. Ook de moeizame naoorlogse periode komt aan de orde.

Doctores medicinae, chirurgijns, barbiers, kwakzalvers: de geschiedenis van de geneeskunde levert vaak geen  fraai verhaal op. In de nadagen van de Franse overheersing begint daar verandering in te komen. In 1805 wordt in Hoorn het Geneeskundig Genootschap ter bevordering van de Genees-, Heel- en Verloskunde opgericht, dat een meer wetenschappelijke basis beoogde aan te brengen bij de beoefening van de geneeskunde. Vergaderen, elkaar beoordelen, leren van elkaar en gezamenlijk apparatuur aanschaffen stond hoog in het vaandel. Succes van deze aanpak leidde ertoe dat Hoorn als tweede stad in Nederland een  medische school mocht stichten In 1825.

In 1422 verleende de graaf van Holland een bijzonder privilege aan de stad Hoorn: via het ‘boonrecht’ mochten de burgers (alleen de welgestelden) zelf de bestuurders van de stad kiezen. Op Goede Vrijdag pakte iedere ‘boonganger’ in de Gote Kerk een boon uit een zak met witte en zwarte bonen. Wie een van de negen zwarte bonen had gepakt, mocht samen met de anderen de bestuurders aanwijzen. Hoe met dit verworven recht werd omgegaan tijdens de Spaanse overheersing, de Republiek en de Franse tijd vertelt de auteur in zijn verhaal over steeds wisselende vormen van inspraak.

Bij de grote belangstelling voor allerlei facetten van de Nederlandse betrokkenheid in en bij ‘ons Indië’ moet volgens de auteur ook aandacht worden besteed aan Willem Karel van Dedem, wiens standbeeld tegenwoordig in het Noorderplantsoen staat. Na zijn burgemeesterschap van Hoorn werd hij minister van Koloniën; in Indië moest hij zorgen voor een sluitende begroting. Legalisering van de opiumproductie hielp hem daarbij. Voor de belangen van de gebruikers en de verslavende werking van de drugs was toentertijd  nog (te) weinig aandacht. 

De Hoornse vereniging ‘Het Carillon’ bestaat dit jaar 100 jaar, reden voor een verhaal over het carillon. Extra aandacht schenkt de auteur aan vader Cornelis Jansz en zoon Cornelis Cornelisz Helmbreecker (Helmbreker), die in het midden van de 17de eeuw furore maakten in Hoorn als beiaardiers van de Grote Kerk.  Helmbreker de Oude is ook bekend als componist, niet verwonderlijk als je weet dat hij een leerling was van Jan Pietersz Sweelinck.

Herinneringen van de auteur aan zijn eigen bezoeken aan tandartsen en verhalen van andere Horinezen. De spreekwoordelijke klantonvriendelijkheid binnen deze beroepsgroep weet hij gedeeltelijk wel te nuanceren, maar het verschil met de gang van zaken in onze tijd is groot.  Gelukkig maar!

Wie was deze vrouw en hoe ging zij om met het openbare optreden van haar man? Afkomstig uit regentenkringen trouwt zij als 19-jarig meisje met een man van 38 jaar, die van geringe afkomst was, maar het wel intussen geschopt had tot gouverneur-generaal van de VOC in Batavia. Hoe dat afloopt leest u in dit artikel. Dat het geluk Eva niet toelachte in haar leven, kan ik u alvast vertellen.

Een verhaal over de restauratie van het schilderij van Eva Ment in het Westfries Museum

Het 125-jarig bestaan van de voetbalvereniging Hollandia vormde de aanleiding tot het maken van een kunstwerk voor de bestuurskamer, bestaande uit foto’s vanaf de oprichting in 1898 t/m 2023.   Deze aflevering van Oud Hoorn wordt afgesloten met een aantal min of meer vaste rubrieken: 39: nieuws van de werkgroep jeugdeducatie40: aankondiging van een lezing over het schip Huis te Warmelo en het verschijnen van een boek over de kraakbeweging in Hoorn41 : aandacht voor de komende verjaardag van Hoorn op 27 maart42 en 43: beschrijvingen van de zomerwandelingen van Oud Hoorn44-47: de schenking van een unieke collectie amateurkunst, werken van de onlangs overleden schilder Jan Floris Swagerman. (vanaf 9 maart tot 8 juni te zien in het Pakhuis)48-50: Stadsbeeld, restauraties en veranderingen52: Het Sint Jans Gasthuis in de rubriek Verleden en Heden