Winkelassortiment

Villa Alewijn, welke Horinees kent het opvallende pand niet? Wandelend over het Grote Oost kun je genieten van de ene mooie gevel na de andere. Het is echter vrijwel onmogelijk om al mijmerend aan nummer 26 voorbij te lopen: een hoog en breed dubbelpand met vestibule aan de zijkant en boven een balustrade. De opvallende voorgevel, die in 1865 ontworpen is door de toen nog jonge architect Adrianus Bleijs, is voorzien van een kleur crème in verschillende tinten. Wellicht kent men Villa Alewijn ook van zijn unieke negentiende-eeuwse neo-gothische kapel in de tuin, een sprookjesachtig en sierlijk gebouwtje dat nu als Bed & Breakfast dient.

Achter de negentiende-eeuwse gevel van Grote Oost 26 gaat een lange geschiedenis schuil. Toen de huidige eigenaar Leo Melcherts het rijksmonument in 2006 kocht, had het pand al ruim 130 jaar lang niet meer als woonhuis gediend. Er werd een omvangrijk restauratie/verbouwingsplan gestart om het pand niet alleen opnieuw geschikt te maken voor bewoning maar het tevens in zijn volle glorie te herstellen.Tijdens deze restauratie kwamen oude bouwsporen tevoorschijn die meer inzicht gaven in de historie van het monument. Zo bleek het pand oorspronkelijk uit twee woonhuizen te hebben bestaan en voerden de oudste bouwsporen terug naar de vijftiende eeuw. In de lange gang van het huidige woonhuis is prachtig begin achttiende-eeuws stucwerk bewaard gebleven. Had de toenmalige eigenaar, regent Joan Schagen, met een scheef oog naar het voorname Foreestenhuis schuin aan de overzijde gekeken en dezelfde stukadoor ook zijn gang laten decoreren?

Er valt genoeg te vertellen. De gehele achttiende eeuw was het pand in handen van leden van de voorname regentenfamilie Schagen terwijl de negentiende eeuw gedomineerd werd door de adellijke familie Alewijn. De jonge Amsterdamse regentenzoon Frederick Alewijn trouwde met de Hoornse regentendochter Margaretha Opperdoes. Met het overlijden van hun zoon jonkheer Pieter Opperdoes Alewijn eindigde de bewoning van het pand in 1875. Zijn familiewapen en dat van zijn tweede vrouw Margaretha Swart prijken nog steeds aan de gevel. De jonkheer had grootste plannen met zijn woonhuis: nieuwe stijlkamers met stucplafonds, een nieuwe entree, maar bovenal een nieuwe voorzijde ter vervanging van de oudere nog op vlucht staande voorgevel, volgens hem hét symbool van de ‘wanstaltige bouwtrant die onze voorvaderen in de overhelling der muren hebben in acht genomen.’ In de tuin liet Opperdoes Alewijn een opvallend neogothisch kapelletje met bijbehorend gebouwtje neerzetten. De jonkheer moet erg trots zijn geweest op dit toch wat ongewone gebouwtje aangezien hij zich liet portretteren door kunstschilder Kruseman met het bouwwerk op de achtergrond.

Jonkheer Opperdoes Alewijn overleed kinderloos in 1875. Zijn bezit werd verkocht en kwam in eigendom van de Nederlandse Staat, die op een deel van het perceel van Villa Alewijn een Post- en Telegraafkantoor liet bouwen. De kapel kwam in particuliere handen en het grote woonhuis werd ingericht als kantoor voor het Kadaster. In de jaren vijftig van de vorige eeuw verdwenen de stucplafonds achter verlaagde plafonds, de lambriseringen en geprofileerde deuren werden achter hardboard platen weggemoffeld. In 1991 betrok Kunstuitleen West Friesland het pand en werden de gevels en het interieur gerestaureerd.

Hoge plafonds met indrukwekkende ornamenten, marmeren vloeren en trappen, bijzondere wandschilderingen en stucwerkdecoraties aan de wanden. Het Grote Oost 26 heeft het allemaal.

Een blik in de ruime achtertuin levert een van de grootste verrassingen van de Hoornse binnenstad op: een prachtig gerestaureerde kapel, een minikerk zou je bijna zeggen, die ligt tussen Grote Oost en Appelhaven, maar vanaf beide straten onzichtbaar is.

Eigenaar Leo Melcherts voegde in 2006 de kapel en het woonhuis weer samen en startte de grote restauratie. Het idee voor een boek over het pand ontstond in deze periode en nu is het zover. Publicatie Stichting Bas Baltus geeft een mooi boekwerk uit dat de rijke geschiedenis van dit bijzondere rijksmonument  verhaalt. Historica Laura Jonkhoff draagt zorg voor de tekst met medewerking van Willeke Jeeninga bij het onderzoek en het verzamelen van beeldmateriaal.