WANDELING '40 - '45

Route

De wandeling start aan de voorkant van Schouwburg Het Park aan de Westerdijk, in de nabijheid van het parkeerterrein bij de Lambert Meliszweg en ca. zeven minuten lopen van bus- en NS-station Hoorn.

 

1. 'Afscheid'

'Afscheid'

Voor de Schouwburg is een perk met in de rand een liggende plaquette die verwijst naar de Westerpoort die hier ooit heeft gestaan. In het perk staat ook een geketende hand in brons op een sokkel, als het ware opstekend uit de grond, die 'afscheid' uitbeeldt; een laatste groet aan het leven, maar ook een roep om hulp. Hiervandaan vertrekt de Stille Tocht (zie elders op deze site) die onderdeel is van de jaarlijkse Dodenherdenking op 4 mei. Het is het eerste van een reeks van vier handen die de Stille Tocht markeren. Net als het gedicht hiervoor, is ook dit werk van Truus Menger.

 

2. 'Zij vielen voor ons'

We lopen naar de kruin van de dijk en volgen het wandelpad naar links. Na ongeveer driehonderdzestig meter staat een bijna manshoog gedenkteken in de berm tussen het wandelpad en de rijweg.

'Zij vielen voor ons'

Het is de herinnering aan omgekomen oorlogsvliegers. In de vroege ochtend van vrijdag 7 juli 1944 kwamen hoog boven Noord-Holland twee Amerikaanse oorlogsvliegtuigen met elkaar in botsing. Ze behoorden tot de 390th Bomb Group, 8th US Army Air Force, en waren vanuit vliegbasis Parham in Framlington, Suffolk, Engeland, in een aanvalsgroep van 3 x 6 vliegtuigen onderweg naar een raffinaderij voor synthetische olie in Merseburg, Saksen-Anhalt, Duitsland.
Het waren Boeing B17G 'Flying Fortress' bommenwerpers, rondom bewapend met 12 zware machinegeweren - vandaar de naam 'vliegend fort'. Het was de tactiek om bij zulke aanvalsvluchten in dichte formatie te vliegen om de aanvallen door Duitse jachtvliegers met zoveel mogelijk gezamenlijke vuurkracht te kunnen beantwoorden.
Eén van de vliegtuigen kwam in de turbulentie van een voorganger terecht en raakte uit de koers; zijn directe achterligger kon hem niet meer ontwijken. Dat gebeurde op ca. zes kilometer hoogte ergens boven Ursem. Er ontstond meteen brand; beide toestellen, aan elkaar vastzittend, stortten neer en explodeerden op ongeveer drie kilometer hoogte boven Hoorn. Brokstukken en bommen kwamen verspreid over een groot gebied terecht. De bommen ontploften gelukkig niet - ze zouden pas boven het doelgebied op 'scherp' zijn gezet. Wel was er veel schade. In de Merensstraat werd één huis verwoest en in de Drieboomlaan vier huizen, waarbij een 32-jarige huismoeder het leven verloor. Haar jonge kind kon nog wel levend onder het puin vandaan gehaald worden. In het gat wat daar geslagen werd, is later de Tyrasstraat aangelegd. Ook op de Westersingel, het Pelmolenpad, de Geldelozeweg en de Tweeboomlaan kwamen brokstukken neer, maar daar was relatief weinig schade.

Ook dit monument is ontworpen door Truus Menger en is een afgietsel in brons van oorspronkelijke vleugelfragmenten op een wit natuurstenen voetstuk. Jos de Groot van het Comité 40 - 45 Hoorn nam samen met Frank Leek het initiatief tot de oprichting. Het is in mei 1995 onthuld in aanwezigheid van ruim dertig veteranen van de 390th Bomb Group.

 

3. 'Woede'

'Woede'

Voor het volgende punt op de route steken we de rijbaan over (zebrapad) en lopen aan de andere kant terug (linksaf), langs het nu nog braakliggend terrein van de afgebroken oude Schouwburg.
Op de hoek van de Nieuwsteeg staat de tweede geketende hand die met gebalde vuist 'woede' weergeeft. (Stille Tocht zie elders op deze site).

 

4. 'Wanhoop'

'Wanhoop'

We dalen de Nieuwsteeg af, slaan onderaan rechts en volgen het Achterom tot de Geldersesteeg.
Hier naar links overstekend (zebrapad), zien we weer een geketende hand, deze keer wijd geopend in 'wanhoop'. Stille Tocht (zie elders op deze site).

 

5. 'Steun'

'Steun'

We lopen langs dit beeld de Geldersesteeg in, omhoog, en gaan rechtsaf het Grote Noord op.
De vierde markering van de Stille tocht vinden we aan de voet van de Sint Cyriacus- en Franciscuskerk (ook wel 'de Koepelkerk' genoemd). Twee geketende handen grijpen ineen, 'steun' zoekend en vindend bij elkaar.

De Stille Tocht gaat hiervandaan verder naar zijn eindpunt, het monument voor de gefusilleerden aan de Grote Kerk; wij zullen daar later nog langskomen, maar gaan eerst langs andere plekken.
We lopen verder langs de gebouwen aan onze rechterhand op de Rode Steen.
We passeren het toenmalig politiebureau (huisnr. 14) en de toenmalige burgemeesterswoning (nr. 15). In de meidagen van '40 waren de ramen van deze panden met zandzakken gebarricadeerd tegen mogelijke granaatinslag.
We slaan rechtsaf het West in. Aan het eind volgen we de bocht naar links.
Hier staat aan onze linkerhand een rijtje 'bewaardershuizen', dienstwoningen voor gevangenispersoneel. Tijdens de oorlog waren er landwachters ondergebracht. De Nederlandse Landwacht was een paramilitaire hulpdienst van de bezetter, opgericht in 1943, voornamelijk bestaande uit NSB-ers. Ze waren berucht doordat ze fietsen in beslag namen, voedsel afpakten van mensen uit de steden die lange 'hongertochten' naar het platteland moesten ondernemen en arrestanten neerschoten die zich verzetten of probeerden te vluchten. Ze kregen de scheldnaam 'Jan Hagel' omdat ze met jachtgeweren waren uitgerust.
We slaan linksaf de dijk op en lopen het voetpad helemaal af. Rechts is de Grashaven, tegenwoordig jachthaven, en links Achter op 't Zand, waar de rij bewaardershuizen zich voortzet.