Kee Groot (1868 - 1934)

Personalia

Voornamen: Cornelia Sara.
Geboren: 22 augustus 1868, Hoorn.
Overleden: 25 juni 1934, Rijswijk.
Dochter van: Maria Theresia Boon en Jan Groot.
Getrouwd met: ongehuwd.

Woonplaatsen en eventueel adressen:
- Hoorn (Appelhaven 14).
- Rotterdam.
- Den Haag (Van Diepenburchstraat).

Beroep en functies (onder andere):
- Onderwijzeres; 1887 - 1888.
- Mede-oprichter van H.V.V. Volharding (later: Hollandia); 1897.
- Mede-eigenaar kartonnagefabriek; 1900.
- Voorzitter Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, afdeling Hoorn; 1907.
- Propagandist landelijke Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht; 1909.
- Lid hoofdbestuur Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht; 1918 (vanaf 1919: Vereeniging van Staatsburgeressen).

Verdere gegevens: Kee Groot was ook betrokken bij andere feministische organisaties, zoals de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen en actief bij de Vrijzinnig Democratische Bond.

Levensloop

Kee Groot was de dochter van Jan Groot, succesvol schipper, handelaar in brandstof en kaas en korte tijd ook bankier, en van Maria Theresia Boon. Haar vader was maatschappelijk geëngageerd, hij was gemeenteraadslid, wethouder, dijkgraaf en voorzittend meester van de Loge Westfriesland van de vrijmetselarij. Kee was de tweede van vier kinderen, ze had twee zussen en een broer. Op haar veertiende werd Kee naar kostschool Mon Desir in Driebergen gestuurd, waar haar oudere zus Sara Cornelia al op zat. Mon Desir was een kostschool voor 'opvoeding en meer uitgebreid lager onderwijs voor meisjes'. Na vijf jaar keerde Kee als gediplomeerd onderwijzeres weer terug naar Hoorn, maar werken als juf was niks voor haar. Na een jaartje gaf ze het op, haar zwakke zenuwgestel kon het niet aan.

Vrijwilligerswerk

Via haar vader raakte Kee betrokken bij het Toynbeewerk, een maatschappelijke beweging die via volksopvoeding de verschillen tussen arm en rijk wilde verkleinen. Kee zette zich in voor een openbare zwemgelegenheid in Hoorn en ze was mede-oprichter van voetbalclub H.V.V. Volharding. Doel: kansarme jongens van de straat houden.
In 1900 startte Kee samen met haar vriendin Gesina Annet Verwijs, ook onderwijzeres, een kartonnagefabriek aan de Gravenstraat 32 in Hoorn. In de kartonfabriek wilden de dames arbeidsters een menswaardig bestaan bieden. Na een paar jaar werd de fabriek opgedoekt: het kon niet uit.

Enthousiasme voor vrouwenkiesrecht

Op 23 mei 1900 woonde Kee een lezing bij, georganiseerd door de Liberale Kiesvereniging 'Vooruitgang'. De lezing werd gegeven door Aletta Jacobs, toen al een bekende vertegenwoordiger van de eerste feministische golf en betrokken bij de oprichting van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht in 1894. Kee was direct enthousiast. In de pauze van de bijeenkomst raakte ze in gesprek met dokter Jacobs, die haar vroeg om te helpen bij het oprichten van een plaatselijke afdeling van de Vereeniging, mogelijk als secretaris of zelfs voorzitter. Dat zag haar vader niet zitten, maar Kee hielp evengoed mee bij het tot stand brengen van de afdeling Hoorn en in 1907 werd ze daar toch voorzitter van. In die functie organiseerde ze een propagandabijeenkomst in Enkhuizen, waar Aletta Jacobs weer kwam spreken. Een groot succes, Enkhuizen kon direct een nieuwe afdeling oprichten met 58 nieuwe leden. Kee en Aletta bleven nauw samenwerken, ze organiseerden bijeenkomsten in Den Helder, Purmerend, Edam en Schagen en oogstten overal succes.

Ontstaan van Marijtje

Tijdens een van die bijeenkomsten ontstond Kee's alter ego Marijtje. Tijdens een bijzonder saaie bijeenkomst dacht Kee aan de lezing die ze zou gaan houden - met de angst dat die in dit gezelschap niet zo in de smaak zou vallen. Gelukkig had ze nog een Noord-Hollandse kap in haar tas zitten, van een bruiloft een paar dagen eerder. Toen zij aan de beurt was om te spreken, zette ze de kap op en improviseerde een voordracht als boerin Marijtje, die in West-Fries dialect vertelde over haar dagelijks leven, haar echtgenoot Teun en haar mening over het vrouwenkiesrecht. Marijtje was direct een hit.
Kee reisde met haar act door het hele land, aangekondigd in krantenadvertenties. Met haar geestige voordracht als boerin sprak ze mensen aan die zich eerder niet bij het vrouwenkiesrecht betrokken voelden, want dat leek meer een zaak voor deftige dames.

Meer dan honderd afdelingen

Het boek 'Vrouwenstemmen:100 jaar vrouwenbelangen, 75 jaar vrouwenkiesrecht' besteedde aandacht aan het werk van Kee:
'Na Noord-Holland volgde de rest van Nederland. Zij trok van de Schelde naar de Eems, Zeeland, Friesland, de Waddeneilanden, Limburg, Gorredijk, Coevorden en Gulpen. Overal sprak Groot halfvolle en volle zalen toe, met huiverige, argwanende, ongeduldige maar altijd nieuwsgierige vrouwen en mannen. Afdelingen schoten als paddenstoelen uit de grond.' In 1913 telde de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 16.450 leden en 123 afdelingen, onder andere in Hoorn, Enkhuizen, Wijdenes, Venhuizen, Andijk en Aartswoud.

Marijtje op de voorgrond, Kee op de achtergrond

De optredens van Marijtje trokken veel aandacht, Kee zelf bleef liever op de achtergrond. Als propagandiste was ze verantwoordelijk voor de promotie van de Vereeniging. Kee regelde kramen om voorlichting te geven over vrouwenkiesrecht op de markt in Zaandam, Amsterdam en Den Haag, promotiematerialen als vaandels, speldjes, vingerhoedjes, vlaggetjes, postzegeletuis en natuurlijk het maandblad, proza- en poëziebundels en strijdliederen. Ze was de rechterhand van Aletta Jacobs.
Humor was haar wapen. Ze schreef in 1917 een hekelschrift 'Kakelen is geen eieren leggen' met daarin een parodie op de manier waarop mannelijke politici omgingen met het vrouwenkiesrecht. In de oorlogsjaren 1914-1918 deelde Kee de pacifistische opvattingen die samenhingen met de boodschap dat de inbreng van vrouwen in de politiek de wereldvrede dichterbij zouden brengen. In 1915 was ze betrokken bij de organisatie van het internationale Vredescongres in Den Haag.

In 1919 was het vrouwenkiesrecht een feit. De Vereeniging, waar Kee vanaf 1918 officieel in het bestuur zat, veranderde de naam in 'Vereniging van Staatsburgeressen'. Vanaf dat moment verzorgde Kee cursussen over staatsinrichting en programma's van politieke partijen. Ook was ze actief bij andere feministische organisaties, zoals de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen en de Vrijzinnige Democratische Bond (een voorloper van de PvdA).

Liefdesleven vraagteken

Over het privéleven van Kee is niet veel duidelijk. Ze woonde tot haar veertigste thuis, ze was niet getrouwd en had geen kinderen. In 1910 verhuisde ze van Hoorn naar Rotterdam, waar ze ging samenwonen met Hillechina Catharina Muntinga, directrice van een mms. Het is niet duidelijk of dit een liefdesrelatie was. In 1930 verhuisden de vrouwen samen naar de Van Diepenburchstraat in Den Haag, op 25 juni stierf Kee Groot in een ziekenhuis in Rijswijk.

Tekst samengesteld door Sabina Posthumus en Frans van Iersel, afgesloten 7-2-2020.