Jacob Blokker Pz. (1874-1944)

Personalia

Geboren: 28 januari 1874 aan de Spoorstraat 6 in Hoorn, waar zijn vader een smederij had (later overgenomen door Schneiders).
Ouders: Pieter Blokker en Maartje Mol.
Getrouwd: 24 april 1896 te Hoorn met Saar (Saapke) Kuiper, dochter van Kuiper, kaaswinkel op het Gerritsland, overleden in 1926.
Hertrouwd: 1931 te Hoorn met Sjaan van Oort, overleden in 1975.
Kinderen: Maartje, 1897; Maria Frederika, 1898; Pieter, 1901; Koos, 1903; Jacob, 1904; Albert, 1906.
Verhuisd: 1936 van Hoorn naar Haarlem.
Overleden: 13 januari 1944 te Haarlem.
Begraven: 17 januari 1944 te Hoorn.
Beroep: winkelier en grondlegger van het Blokker concern, grootwinkelbedrijf in huishoudelijke artikelen.
Winkels in Hoorn op de adressen:
Breed 12 (1921)
Breed 14 (1908)
Breed 17 (1908)
Breed 22 (1896)
Breed 24 (1903)
Breed 41 (1923)
Breed 52 (1921)
Nieuwe Noord 52 (1931)

Jeugd en eerste winkel

Jacob Blokker Pz., zoals hij zichzelf altijd noemde ter onderscheiding van andere Blokkers in Hoorn, werd in 1874 geboren in Hoorn als zoon van een smid. De smederij van zijn vader was gelegen aan de Spoorstraat 6. In dat pand herinnert nog een ingemetselde steen met de datum 17/12 1877 aan Jacob Blokker. Na zijn lagere schooltijd ging Jacob als leerling-smid werken in het bedrijf van zijn vader. Na enkele jaren begon Jacob kleine landbouwgereedschappen te verkopen op de markten in Hoorn en Purmerend. Deze handel liep zo goed, dat hij daags na zijn huwelijk in 1896 met Saapke Kuiper een eigen winkel opende op het adres Breed 22 in Hoorn. Het pand was eigendom van zijn vader die het speciaal voor zijn zoon en schoondochter had gekocht. De zaak van Jacob en Saapke kreeg de naam ‘De Goedkoope IJzer & Houtwinkel’. In 1903 werd het naastgelegen pand Breed 24 gekocht om de winkel te kunnen uitbreiden.

Gevelsteen Spoorstraat 6.

Boeren waren gewend om hun gereedschap te kopen op de markt of van langskomende handelaren, of lieten die maken bij de plaatselijke smid. Met de ‘Goedkoope IJzer- en Houtwinkel’ probeerde Jacob Blokker deze traditie te doorbreken. Hij verkocht alles wat een boer of tuinder aan metalen of houten voorwerpen nodig kon hebben voor zijn bedrijf, vanaf de ring in de neus van de stier tot ijzeren spaden, schoffels, houten hooivorken, draad, gebruiksvoorwerpen voor de zuivelbereiding, kippengaas en dakvilt. Daardoor kwam de bijnaam Japie Kippegaas en Saartje Dakvilt voor de zaak in zwang. Later kwamen daar allerlei schoonmaakmiddelen zoals borstels, zwabbers, ragebollen, luiwagens, andere huishoudelijke artikelen en keukengereedschappen, zoals emaillen pannen bij. Emaille was in die tijd nog maar kort bekend en betekende een revolutie in de keukenbranche. Poetsen was niet meer nodig. Jacob Blokker boorde daarmee naast de boeren een tweede klantengroep aan, die van de huisvrouwen. Hij hanteerde vaste, lage prijzen en verkocht uitsluitend tegen contante betaling. Zijn lage marges moesten leiden tot hoge omzetten en een goed bedrijfsresultaat.

Uitbreiding tot zes winkelpanden in Hoorn

In de jaren tot 1923 werden nog vijf panden aan het Breed gekocht om daar verschillende artikelen uit het rijke assortiment aan ijzer- en houtwaren en ook kachels te kunnen verkopen. De landbouwgereedschappen werden verkocht in de panden Breed 12 en 14, de kachels aan de overzijde op Breed 17. In de wintertijd stonden daar zo'n 600 kachels in voorraad. In het voorjaar werden die omgewisseld voor… kinderwagens. Aan de Dubbele Buurt en in de Slijksteeg beschikte Jacob voorts over drie pakhuizen voor de opslag van zijn kachels. Op het adres Breed 52 werd begonnen met de verkoop van artikelen zoals aardewerk, glas, porselein (zgn. diggelengoed) en meer luxe huishoudelijke artikelen. Dat was het ‘Speciaalhuis’ van Blokker, gericht op de Hoornse chic. Met de komst van de elektriciteit rond 1919 werd het assortiment successievelijk uitgebreid met apparaten als elektrische theelichtjes, strijkijzers, melkkokers en broodroosters. De landbouwpoot werd met de opkomst van de gemechaniseerde landbouw en de daarbij behorende grote machines afgebouwd. Dat was een duidelijke keus die zou leiden tot Blokker als speciaalzaak in huishoudelijke artikelen zoals we het nu nog kennen.

Jacob maakt reclame voor zijn zaak door op ruime schaal grote advertenties te plaatsen in ‘De Nieuwe Courant’, een advertentieblad voor West-Friesland. Deze tot dan toe ongekend agressieve wijze van adverteren leidde tot soms felle reacties van zijn concurrenten. In hun advertenties maakten ze Jacob zelfs een keer uit voor leugenaar. Jacob was vindingrijk en wist ook met ludieke acties in de straten van Hoorn de aandacht van potentiële klanten op zijn winkels te vestigen, zoals door de projectie van films op de gevels aan de overzijde van Breed 12-14 en een echte waterval op het Breed.

Nieuwbouw op de hoek van het Breed en de Veemarkt

In 1920 werd voor 12.125 gulden een oud pothuis aangekocht op de hoek van het Breed en de Veemarkt. Het werd direct na aankoop in 1921 gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw volgens een ontwerp van architect Cramer. Het was de eerste winkelzaak in West-Friesland met een lift. De nieuwe winkel werd geopend in 1923. Jacob en zijn vrouw waren toen bijna vijftig. De panden Breed 12, 14, 17, 22 en 24, gelegen buiten het Hoornse winkelrondje, werden vervolgens afgestoten. Het gezin Blokker verhuisde van Breed 22-24 naar het woonhuis naast de nieuwe winkel aan de Veemarkt. Nu waren alleen in het pand Breed 52 en in de nieuwbouw op Breed 41 nog Blokkerwinkels gevestigd. Deze panden waren wél gelegen aan het Hoornse winkelrondje. In 1924 werd de zaak omgezet in de ‘NV De Goedkoope IJzer- en Houtwinkel Jacob Blokker Pz.’. Breed 52 is pas veel later definitief afgestoten, en op Breed 41 is tot op de dag van vandaag een winkel van het Blokkerconcern gevestigd. In 1944 is Breed 41 inwendig verbouwd en uitgebreid door bijtrekking van het naastgelegen woonhuis van Blokker aan de Veemarkt.

In de jaren 1897 tot 1906 kregen Jacob en Saapke twee dochters en vier zoons, alle zes geboren op het adres Breed 22-24. Uit de zelfstandige winkels van de vier zoons is later de NV Gebr. Blokker voortgekomen.

Het gezin valt uiteen

In 1926 overleed plotseling de vrouw van Jacob, Saar, nog pas 52 jaar oud. Daardoor leek het gezin uiteen te vallen en leek het vuur in het koopmanschap van Jacob langzaam te doven. De vier zoons vertrokken uit Hoorn. Albert werd chef bij Duveen in Amsterdam, nam daar ontslag, kwam weer terug naar Hoorn, maar vertrok in 1929 naar Nederlands Oost-Indië. Na het vertrek van Albert kwamen de drie andere broers ook bij Duveen in dienst. Jacob bleef alleen achter in Hoorn. In 1929 bood hij plotseling via zijn notaris de winkel op Breed 41 te koop aan. Een makelaar in Alkmaar was de gegadigde, en voor 40.000 gulden werd de koop gesloten. Toen Jacob echter hoorde dat deze makelaar een stroman was die optrad namens Blokkers grootste concurrent, Offringa, Hart & Co, legde hij 22.500 gulden op tafel om het verkoopcontract ongedaan te maken en zette hij de zaak alsnog voort.

Nieuwe start: de Gebr. Blokker slaan hun vleugels uit buiten Hoorn

In 1931 hertrouwde Jacob met Sjaan van Oort en met nieuw elan deed hij weer zaken. In feite een herstart. Maar het was crisistijd. De zaken gingen slecht. Niet alleen in Hoorn maar ook elders dreigde economische rampspoed. Een kwart van de Nederlandse bevolking raakte werkloos en moest leven van de ‘Steun’, een soort bijstandsuitkering. De ‘Speciaalzaak’ op Breed 52 werd opgeheven. Het pand werd verhuurd. Toch opende zoon Jacob jr. in 1932 in Utrecht de eerste Blokkerzaak buiten Hoorn. Daarna volgde Koos in 1933 met een winkel aan de Ceintuurbaan in Amsterdam en Piet in 1934 met een zaak in Haarlem, ieder voor eigen rekening, met een klein startkapitaal, geleend van oom Albert Groot. Van oom Albert was ook het idee dat de drie broers niet individueel, maar onder de naam Gebr. Blokker hun zaken moesten voeren, om op die manier lagere inkoopprijzen te kunnen bedingen bij leveranciers. De broers zelf voelden in eerste instantie niet veel voor dit idee. Ze wilden liever onafhankelijk van elkaar laten zien een eigen bedrijf tot een succes te kunnen maken en een eigen weg te kunnen gaan qua winkelinrichting, prijsstelling en assortiment. Ze besloten wel een soort inkoopcombinatie te vormen. Jacob Blokker zelf dreigde intussen failliet te gaan als gevolg van het wurgcontract dat hij had gesloten na ontbinding van het verkoopcontract in 1929: hij mocht veel artikelen niet onder een bepaalde prijs verkopen en bij verkoop moest hij zijn zaak eerst aanbieden aan zijn concurrent. Toen een faillissement dreigde, saneerde zoon Albert die in Nederlandsch-Indië werkte, de schulden. Albert die eigenlijk liever in Indië was gebleven, kwam terug naar Nederland om vaders zaak over te nemen, met de bedoeling na enige tijd weer terug te gaan naar Indië. Vader trok zich terug en in 1936 werd officieel de vennootschap onder firma Gebr. Blokker opgericht. De winkels van de broers werden bij de nieuwe firma ondergebracht. Albert bleef definitief in Nederland als vierde firmant. Het ‘Speciaalhuis’ op Breed 52 werd weer in gebruik genomen. De stap van Albert om de schulden over te nemen en af te betalen was cruciaal voor het voortbestaan van Blokker en heeft Albert veel goodwill en een uitstekende reputatie opgeleverd onder leveranciers en andere zakenrelaties.

“NAAR BLOKKERTJE TOE”.

In 1936, op 62-jarige leeftijd, trok Jacob, slecht ter been, zich terug uit de zaken in Hoorn en ging in Haarlem wonen. In 1944 overleed hij in Haarlem en werd op 17 januari 1944 begraven in Hoorn. De winkel aan het Breed 41 in Hoorn werd vanaf 1936 voortgezet door zoon Koos. Deze overleed in 1945. Zijn vrouw Alie Dijkstra zette tot haar dood in 1971 zelfstandig de zaak voort onder de naam ‘Fa. Wed. Blokker’, buiten de Blokker-onderneming. Daarna nam haar dochter Sary die al jaren in de winkel werkte, de zaak over, later met een franchiseovereenkomst met de Gebr. Blokker. Veel oudere Horinezen zullen zich Sary Blokker en haar man Bob Jongman nog herinneren.

Voor de oorlog werd (in 1937) nog één nieuwe Blokkerzaak geopend, aan de Middenweg in Amsterdam. In 1943 volgde de Kinkerstraat en na de oorlog nog diverse andere zaken in Amsterdam, in 1951 een in de Kalverstraat en de tiende in 1953 aan het Damrak in Amsterdam. In 1952 werden de zaken ondergebracht in de Gebr. Blokker N.V. Dit was de eerste fase van de opmars naar de grote winkelketen die Blokker nu is, met 836 vestigingen in Nederland, België, Luxemburg en Suriname. Daarnaast is de Blokker Holding opgericht die actief is in 12 landen en waarin een 15-tal andere winkelketens zijn opgenomen, o.a. Bart Smit, Leen Bakker, Xenos, Intertoys, Overvecht.

In 1996 is op korte afstand van Breed 41 een beeldje, voorstellende twee winkelende vrouwen, geplaatst met het opschrift “NAAR BLOKKERTJE TOE”, een geschenk van Blokker aan de gemeente Hoorn. Het beeldje is gemaakt door beeldhouwster Karin Beek.

In december 2013 is in opdracht van de eigenaar, de Blokker Holding, door aannemingsbedrijf Wit uit Wognum een begin gemaakt met de restauratie van het pand Breed 22-24. Het pand is een gemeentelijk monument, maar het is sterk vervallen. Het staat al jaren leeg. De restauratie wordt naar verwachting in 2014 afgerond.