Eduard Stumpel (1879-1967)

Personalia

E.J.M. Stumpel.

Voornaam: Eduardus Josephus Maria.
Geboren: 24 september 1879 te Roelofarendsveen (gem. Alkemade, Z.H.).
Overleden: 21 juli 1967 te Hoorn.
Zoon van: Hermanus Stumpel, en Maria Magdalena Budde.
Getrouwd: 27 september 1905 te Hoorn met Johanna Maria Maassen.
Kinderen: 4 zoons, 4 dochters.
Onderwijs: lagere school te Hoorn.
Beroep en functies:
- typograaf.
- drukker-uitgever van dagbladen en periodieken (“Onze Courant”, ”Westfriesch Dagblad”, “Nieuw Noord-Hollandsch Dagblad”, “Ons Noorden”, “Overijssels Dagblad”).
- lid gemeenteraad van Hoorn, van 1916 tot 1934.
- wethouder van Hoorn, van 1924 tot 1934, vanaf 1931 tevens locoburgemeester.
- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1934 tot 1946.
Nevenfuncties:
- secretaris Bond van R.K. Vereenigingen van den handeldrijvende en industrieelen middenstand “Hanze”, bisdom Haarlem, vanaf 1918, voorzitter vanaf 1937.
- voorzitter uitvoerend comité Haarlemse Katholiekendag 1923.
- voorzitter Federatie van R.K. Middenstandsverenigingen in West-Friesland.
- lid hoofdbestuur NRKM (Nederlandse Rooms-Katholieke Middenstandsbond), vanaf 1934, secretaris van 1935 tot 1939.
- lid bestuur Stichting R.K. Handelsexamens, vanaf mei 1936.
- lid Middenstandsraad, omstreeks 1939.
- lid/voorzitter Kamer van Koophandel en Fabrieken voor West-Friesland.
- president Raad van Commissarissen N.V. Noordhollandsch Dagblad.
- lid Commissie van Toezicht, bedoeld in art. 120 der Ziektewet, omstreeks 1946.
- voorzitter Rooms Katholieke Staatspartij Kamerkring Haarlem, tot 1934.
- secretaris van het bestuur van de R.K. U.L.O.- school te Hoorn.
Onderscheidingen:
- Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, 28 mei 1937.
- Erekruis Pro Ecclesia et Pontifice.
- Ridder Orde van de H. Gregorius de Grote, 1959.
Bijzonderheden: zeer bekwaam pianist.

Levensloop

Eduard Stumpel werd geboren in 1879 als zoon van Herman Stumpel, hoofdonderwijzer te Roelofarendsveen, en diens tweede vrouw Maria Budde. In 1881 verhuisde het gezin Stumpel naar Hoorn. Daar had Herman de boekhandel annex winkel in religieuze artikelen van F.H.J. Pastoor op het adres Nieuwsteeg 28 overgenomen. Na enige tijd verhuisde het bedrijf naar het adres Grote Noord 72, op de hoek van de Nieuwsteeg waar later het winkelpand van V. & D. zou verrijzen.

De R.K Boekhandel H. Stumpel aan het Grote Noord 72,
met reclame voor Stoomdrukkerij H. Stumpel op de handkar. Hier werd een kleine boekbinderij aan de zaak toegevoegd en werden opdrachten voor klein drukwerk binnengehaald. Het drukken zelf werd uitbesteed aan drukkerij Vermande, een paar huizen verder aan het Grote Noord 86. Al snel besloot Herman het drukken in eigen hand te nemen. In 1892 kwam Eduard van de lagere school. Hij moest zich maar gaan bezighouden met het drukwerk. Eduard volgde daartoe een korte stage bij een drukkerij in Almelo en haalde de benodigde grafische kennis verder uit een handboek over de boekdrukkunst. Een grafische school bestond toen nog niet. Een klein drukpersje werd aangeschaft bij de firma IJdo in Den Haag, plus een kleine collectie letters. De eerste drukwerkorder betrof een aantal bidprentjes, die twee dagen later, een maandag, klaar moesten zijn. Dat betekende werken op zondag, waarvoor dispensatie moest worden gevraagd bij de r.k. pastorie op het Grote Noord. De drukkerij floreerde en werd ondergebracht in een apart pand op het adres Grote Noord 38, waar nu al vele jaren het muziekhuis van Van Meurs is gevestigd. De boekwinkel verhuisde in 1917 naar het adres Grote Noord 83. Inmiddels had vader Herman zich teruggetrokken uit de zaak om onderwijzer in Zwaag te worden en was Eduard in 1905 getrouwd met Johanna Maassen.

Kop van het eerste nummer van 'Onze Courant', d.d. 3 mei 1905.

De krant van Stumpel

Op 1 maart 1905 werd de Maatschappij ‘Onze Courant’ opgericht, gevestigd te Hoorn. Aandelen in een ‘2,5% lening groot 10.000 gulden ten laste der Maatschappij’ werden uitgegeven door ‘Het Bestuur der H. Cyriacus Vereniging’. Het eerste nummer van ‘Onze Courant’ kwam uit op woensdag 3 mei 1905 met als drukker-uitgever H. Stumpel-Hoorn. ‘Onze Courant’ werd betiteld als een ‘anderdaagse courant voor katholieken van Hoorn en omstreken’. Na de grondwetsherziening van 1848 en het daardoor mogelijk gemaakte bisschoppelijk herstel van 1853 was in de tweede helft van de negentiende eeuw onder het katholieke volksdeel de behoefte aan een eigen pers ontstaan. ‘Onze Courant’ werd de spreekbuis van de katholieke kerk in Hoorn en stond aan de wieg van de verzuiling in Hoorn. Jos Leenders beschrijft in hoofdstuk 64 van zijn boek ‘Hij komt van Hoorn’ (2012) in detail de rol van ‘Onze Courant’ in de laatste fase van de totstandkoming van de verzuiling in Hoorn in de jaren 1905-1920. ‘Onze Courant’ had een talrijk katholiek lezerspubliek in heel West-Friesland waarmee het bestaansrecht van de krant tot in lengte van jaren was verzekerd. In 1913 verscheen ‘Onze Courant’ driemaal in de week in een oplage van 2500 exemplaren.

Drukkerij Stumpel aan de Draafsingel, Hoorn.

De drukkerij aan het Grote Noord werd te klein. Al in 1912 was daarom net buiten het centrum van Hoorn, aan de Draafsingel, een boerderij met bijgebouwen, genaamd Meta, gekocht die genoeg ruimte bood om te kunnen uitbreiden. In 1914 werd de verbouwde boerderij in gebruik genomen door ‘stoomdrukkerij Stumpel’. In 1919 werd de krant omgezet in een nv. De redactie hield van 1919 tot 1929 kantoor op het adres Nieuwland 10. In 1923 werd ‘Onze Courant’ een dagblad. In 1931 werd de naam van de krant veranderd in ‘Westfriesch Dagblad’.

In 1936 werden de drukkerij-uitgeverij en de boekwinkel financieel-zakelijk gescheiden. Eduard bleef eigenaar-directeur van de drukkerij-uitgeverij en zijn broer Herman ging de winkel aan het Grote Noord exploiteren. In de winkel bleven onverminderd drukwerkorders binnenkomen voor de drukkerij. De boekwinkel op het Grote Noord is tot op de dag van vandaag blijven bestaan, met elf vestigingen elders in Hoorn, Noord-Holland en Almere. In 2005 ontving boekhandel Stumpel het predikaat Hofleverancier.

Het 'Nieuw Noordhollandsch Dagblad' van 2 januari 1946.

In de Tweede Wereldoorlog verscheen de krant van 1 december 1941 tot 5 mei 1945 niet. Op 22 mei 1945 werd meegedeeld dat de namen ‘Onze Courant’ en ‘Westfriesch Dagblad’ zouden worden vervangen door de titel ‘Nieuw Noordhollandsch Dagblad’. Dit was een bestaande titel die werd overgenomen van N.V. Drukkerij Spaarnestad. Het overeengekomen verspreidingsgebied van de krant werd minutieus omschreven en vastgelegd. In 1948 had de krant behalve in Hoorn eigen kantoren in Alkmaar, Den Helder en Schagen. In het jaar 1948 volgde overname van de bladen ‘Ons Noorden en ‘Overijssels Dagblad’ met alle bijkomende werkzaamheden, bijkantoren, transport van de kranten uit Hoorn en bezorgperikelen in de regio van dien. Hiermee werd zoon Ed Stumpel (geb. 1921) belast.


Het kantoor van het 'Nieuw Noordhollands Dagblad'
aan het Grote Noord 77. Ondanks steun van de noordelijke geestelijkheid werd het geen succes, en in 1964 werd de verlieslijdende exploitatie van de noordelijke edities gestaakt. In 1952 verdween ‘Nieuw’ uit de naam van de krant. In 1953 werd de naam van de drukkerij veranderd in N.V. Drukkerij Noordholland en in 1954 de naam van de uitgever van de krant in N.V. Noorderpers. In 1957 trad Eduard, inmiddels 77 jaar oud, af als directeur en werd opgevolgd door zijn zoons Herman en Ed. Eduard werd benoemd tot president-commissaris. Op 21 juli 1967 overleed hij.

In 1976 deed ‘De Telegraaf’ zijn intrede bij de krant door de aandelen van een van de twee eigenaars/directeurs te kopen, een halve overname. In 1981 hield het ‘Noordhollands Dagblad’ op te bestaan als zelfstandig dagblad en ging door een fusie op in de ‘Verenigde Noordhollandse Dagbladen’ (V.N.D.) met hoofdkantoor in Alkmaar en zeven edities onder zeven verschillende titels in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Hoewel al in 1966 voor het eerst was gesproken (weliswaar achter de schermen) over een vorm van samenwerking met V.N.D., leidde het verlies van zelfstandigheid tot grote beroering onder het personeel. In 1994 kregen alle edities van de V.N.D. bladen de koptitel ‘Noordhollands Dagblad’. De drukkerij aan de Draafsingel bleef nog in bedrijf tot 2000 en verhuisde toen naar Alkmaar.

Nevenfuncties van Eduard Stumpel

Stumpel was een zeer actief man, die naast zijn drukke bestaan als ondernemer veel nevenfuncties heeft bekleed in het openbaar leven. Zo was hij vanaf 1916-1934 raadslid en later wethouder in Hoorn. Van 1934-1946 was hij lid van de Tweede Kamer voor de R.K. Staatspartij. Daarnaast vervulde hij tal van functies in maatschappelijke organisaties. Hij heeft hiervoor verschillende onderscheidingen gekregen. Voor zijn werk in de “Hanze” werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Hij werd Ridder in de Orde van Sint-Gregorius de Grote als iemand die zich interdiocesaan of landelijk bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor geloof en/of kerk en maatschappij. Het kerkelijk erekruis Pro Ecclesia et Pontifice, een pauselijke onderscheiding, ontving hij voor meer dan 25 jaar bewezen diensten aan de R.K. Kerk. Het is het hoogste ereteken dat een leek kan ontvangen van de paus.

Aandeel in de Maatschappij 'Onze Courant', uitgeschreven op naam van Kapelaan van Kelckhoven door het Bestuur van de H. Cyriacus Vereeniging.