Hoornse Gevelstenen en andere Huistekens

Gevelstenen in de binnenstad

Appelhaven 6

De afgebeelde gevelsteen is in 1999 geplaatst ter gelegenheid van de verbouwing tot wooneenheden van dit uit 1880 daterende voormalige kaaspakhuis. Deze steen is afkomstig uit het Westfries Museum en door Stichting Stadsherstel in deze gevel geplaatst. In welke gevel deze steen oorspronkelijk was opgenomen is onbekend. Historisch gezien is de plaats in de gevel eigenlijk niet juist gekozen. Gevelstenen werden namelijk in de regel in de borstwering of het fries tussen de begane grond en de vensterlaag van de eerste verdieping in de gevel geplaatst. De steen moest immers gemakkelijk “afleesbaar” zijn.

De afbeelding toont een dorre boom met drie vogels, waarschijnlijk kraaien, en het jaartal 1777. We hebben hier te maken met een gemeentewapen, waarschijnlijk met dat van Hoogwoud: “sinopel [groen, dat thans niet (meer) op de steen aanwezig is], beladen met een boom van goud, waarop drie kraaien met sabel [zwart]”. Een wapen met een dorre boom komt in Noord-Holland vaker voor. Zie verder Bijlage 2.

Bijlage 2

Zoals vermeld: een wapen met een dorre boom komt in Noord-Holland vaker voor. Westwoud bijvoorbeeld heeft hetzelfde wapen, maar met andere kleuren: een wit veld met zwarte boom en vogels. De gelijkenis zal te maken hebben met de samenvoeging van Westwoud, Ooster- en Westerblokker op 2 februari 1414. De vogels vertegenwoordigen de drie dorpen. Een boom in het wapen kan duiden op het recht tot “richten” (rechtspreken). In Westwoud werd recht gesproken bij “de Zeven Groene Bomen”. De verdorde takken zouden kunnen wijzen op het verlies van dit recht. Ook kunnen zij wijzen op de hernieuwde scheiding van de gebieden van Westwoud en Blokker waarbij elk een verdorde boom met drie vogels als wapenschild behield, weliswaar met enig verschil in kleurstelling.

Deze motieven waren reeds eeuwenlang in gebruik toen de Hoge Raad van Adel op 26 juni 1816 het wapen van Blokker officieel bevestigde. Op 22 oktober van hetzelfde jaar volgde de bevestiging van het wapen van Westwoud. Van de drie kraaien van Westwoud wordt nu gezegd, dat zij zowel Westwoud als de twee bijbehorende buurtschappen Binnenwijzend en Ouddijk verzinnebeelden.

Midwoud, eveneens in de buurt van Hoorn, heeft ook een dorre boom met drie vogels en Wognums wapenschild bestaat uit een boom met aan weerszijden een tegen de stam aan staande leeuw, maar geen vogels. Stenen met afbeeldingen van deze wapens waren tot 1907 opgenomen in het pand Koepoortsweg 9 en bevinden zich nu in het Westfries Museum. Zie voor afbeeldingen hiervan Hoofdstuk 3, en voor het wapen van Wognum ook Nieuwe Noord 66. Opmeer heeft een wapen met een lindeboom, zonder vogels.