Hoorn in de Middeleeuwen

Eerste hoofdstuk: Opkomst (veertiende eeuw)

Pagina 9

… kerk dien poel eerst moest dempen en den moerasgrond ophoogen. Het geheele terrein, ingesloten door het Oost, de Gouwe en de Turfhaven is moeras geweest, want bij de uitgave van terrein voor kloosters, die dezen hoek geheel hebben opgevuld (uitgezonderd 't Gerritsland), werd de voorwaarde gesteld, dat de kloosters het terrein zouden ophoogen. 't Gerritsland was in 1398 nog een akker met boomgaarden en heeft lang onbetimmerd gelegen. ¹ Door het overige terrein liepen drie kolken, n.l. de Gouwe, die over de tegenwoordige Kaasmarkt haar weg naar zee vervolgde, het Nieuwe Noord, dat zich zeer waarschijnlijk op de markt met de Gouw vereenigde en het Achterom, dat bij de Kuil in zee afwaterde. Gegeven deze gesteldheid van den grond is het begrijpelijk, dat de eerste huizen zich schikten bij de plaats, waar de Gouw zich als een kil van den dijk af door het voorland voortzette, d.w.z. bij de natuurlijke haven van het achterland. Het samenkomen van Nieuwe Noord en Gouw maakte de plek minder geschikt voor bebouwing, wel voor marktplaats, vooral toen het water gedempt werd bij het punt van samenkomst. ²

Vanaf de Westerstraat liep de dijk oorspronkelijk recht op Schardam aan. In het privilege door graaf Albrecht „aen die van Hoorn gegeven”, in 1396 wordt „der stede vrijheydt aen de lantsijde gemeeret”, ³ met vijftig roeden aan iederen kant van den weg, die landwaarts liep.

In het bovengenoemde handvest van 1390 werd ook bepaald, dat niemand schout, schepen of raad mocht zijn, die niet drie jaar poorter was geweest en kreeg de stad het recht voortaan zelf haar klerken, kosters en schoolmeesters te benoemen en te ontslaan. In 1397 gaf Albrecht de stad een privilege, waardoor de schout jaarlijks op Paaschavond uit de poorters zeven schepenen mocht kiezen met wie hij zou recht plegen.

In 1395 hadden de bewoners van Scharwoude, omdat hun kerk door hoog water was omgevallen, zich vereenigd met de Hoornschen in één parochie. ⁴ Het geredde Mariabeeld werd naar Hoorn overgebracht en in de kerk op het groote altaar geplaatst.

Graaf Albrecht vertoefde in de volgende jaren herhaaldelijk in de stad, in verband met zijn pogingen de Friezen te …